در هر حال بعد از شيخ انصارى امر تدريس به او و ميرزاى رشتى محول گرديد كه چهره هاى برجسته اى از درسهاى آنان برخاستند .

بعد از رحلت شيخ مردم قفقاز و بيشتر اهالى آذربايجان از او تقليد نمودند . از تأليفات او يك دوره تقريرات استادش در فقه و اصول است كه متأسفانه بر اثر خوانا نبودن خط استنساخ آنها امكان پذير نبود و بدين جهت در دسترس چاپ و نشر قرار نگرفت .

4 ـ گيلانى رشتى

آية الله العظمى ميرزاى حبيب الله گيلانى رشتى ( م 1312 هـق ) نيز مانند استادش شيخ انصارى با دقتها و موشكافيهاى علمى خود به بحثهاى اجتهادى حيات تازه اى بخشيد . بعد از شيخ انصارى كرسى تدريس در نجف اشرف به وى منتقل شد و در مجلس درس او نه تنها طالبان علم و فضلا , بلكه بسيارى از عالمان بزرگ شركت مى كردند و از آن مجتهد بزرگ و سرچشمه علم و تقوا بهره مند مى گشتند . و از ميان شاگردان او عالمان بزرگى برخاستند كه هر كدام در تدقيق مباحث اجتهادى سهم بسزايى داشتند .

در هر حال ميرزاى رشتى در ابحاث اجتهادى داراى تحقيقات بسيار عالى بود و در هر مطلبى كه وارد مى شد آن را با دقت و ژرف انديشى و با عبارات بسيار جالب مورد بررسى قرار مى داد . بهترين شاهد بر اين مدعا كتاب ارزشمندش بدايع الافكار است كه در اصول فقه تنظيم شده و واقعا از عهده مطالب مهم مطرح شده در آن برآمده و دقيقا آنها را مورد بررسى قرار داده است و به همين دليل آن زمان و همواره مورد توجه عالمان و محققان بزرگ بوده و خواهد بود .

در اينجا بجاست در مورد مرحوم گيلانى به چند مطلب اشاره شود :

1 ـ او يكى از شاگردان مبرز و كم نظير شيخ اعظم انصارى بود و شيخ به او توجه خاصى داشت , و گاهى مى گفت : من درس را براى او و آقا حسن نجمآبادى و تهرانى و ميرزا محمد حسن شيرازى مى گويم :

عالمان بزرگ حوزه نجف اشرف و فضلاى درس شيخ انصارى بر اين اعتقاد بودند كه آنچه شيخ از قواعد اصولى و مباحث اجتهادى مى داند ميرزاى رشتى نيز بگونه كامل از آنها آگاهى دارد . جمله معروف : علم شيخ انصارى را ميرزاى رشتى به ارث برده است ,