ميرزا محمد اخبارى در كتاب الطهرالفاصل مى گويد : اخباريها داراى ويژگيهاى زيادى هستند , از آن جمله اعتقاد به اين كه (( اول الدين معرفته و كمال معرفته التصديق به و كمال التصديق به توحيده (( . . .

اين كلام از اميرالمؤمنين على ( عليه السلام ) است كه در خطبه اول نهج البلاغه آمده و معلوم نيست كه ميرزا محمد اخبارى با چه توهم و تصورى اعتقاد به اين كلام را از اختصاصات اخباريان به شمار آورده است . با اينكه هر مسلمانى بدين كلام نورانى و ژرف معتقد است .

در جاى ديگر ميرزا محمد اخبارى گفته است : از خصايص اخباريها اين است كه آنها معتقدند , نخستين تكليفى كه متوجه آدمى است اقرار به توحيد است به دليل اين كه پيامبر در ابتداى دعوتش فرمود : (( قولوا لا اله الا الله تفلحوا . ((

سيد محمود دزفولى از قول شيخ عبدالله بحرينى نويسنده كتاب (( منية الممارسين )) نقل كرده است كه : (( علماى اصول پيروى از مجتهد را مانند امام واجب مى دانند , در صورتى كه آنها امام را معصوم مى دانند ولى مجتهد را معصوم نمى شناسند . ((

البته اين حرف درست است , ولى اخباريها توجه نكرده اند كه وجوب اطاعت و پيروى از امام معصوم يك حكم واقعى است ولى لزوم پيروى از مجتهد يك حكم اضطرارى است و اختصاص دارد به زمان غيبت و جايى كه به امام معصوم دسترسى نباشد .

فرقهاى واقعى ميان اخباريگرى و اجتهاد

اگر چه برخى از تفاوتهاى ياد شده توسط اخباريها , فرقهاى ساختگى است و اصالت و واقعيت ندارد , ولى برخى از تفاوتهاى ديگرى كه آنان و ديگران ذكر كرده اند , فرقهاى واقعى است كه به چند مورد از آنها اشاره مى كنيم :

1 ـ اصولى ها اصل برائت را در شبهات تحريمى جارى دانسته اند همانگونه كه در شبهات موضوعيه جارى مى دانند و به مقتضاى آن در هر دو جا عمل مى كنند , ولى اخباريها آن را در هر دو مورد نپذيرفته و حكم به لزوم احتياط در شبهات تحريميه كرده اند . و دليلشان بر لزوم احتياط در شبهات تحريميه (( اخوك دينك فحتط لدينك . (( است .

اين جبهه گيرى فقهى با روح شريعت كه بر پايه آسانگيرى و مسامحه قرار گرفته است