نام کتاب : ادوار اجتهاد از ديدگاه مذاهب اسلامي نویسنده : جناتی، محمدابراهیم جلد : 1 صفحه : 265
طرح بحث و ارائه دليل است , كه در آن هرگز راهى براى روايات و اخبار ضعيف
نيست . من در اين كتاب تحقيق خود را بر پايه سبكى تازه بنا نهادم , زيرا
كشف احكام تنها به يكى از راههاى ذيل ممكن است , يا از راه كتاب خدا , يا
سنت متواتر پيامبر , يا اجماع , يا دليل عقل , در صورتى كه از سه راه اول
امكان دسترسى به حكم شرعى نبود , آنگاه محققان دينى در مسائل شرعى به دليل
عقل تكيه مى كنند و از آن راه به همه احكام شرعى و مسائل فقهى آگاهى مى
يابند , پس بايد به آن اعتماد و تكيه كرد و هر كس حجيت آن را انكار كند به
گمراهى رفته و راه در تاريكى پيموده و گفتارى بيرون از محدوده مذهب به زبان
آورده است . ((
در هر حال گروهى از عالمان زمان ابن ادريس , روش او را پسنديده و
آن را دنبال كردند , با پيروى آنان , شيوه ابن ادريس در فقه اجتهادى از
جهت استدلال رشد چشمگيرى يافت , زيرا سعى آنان در ابحاث نظرى بر اين بود كه
مسائل را همراه با استدلالهاى زياد مطرح نمايند , يعنى در طرح مسأله مورد
اختلاف همه اقوال و مدارك مخالف و موافق را نيز ذكر نموده و با بيان دليل ,
يكى از آن آرا و نظريات را ترجيح مى دادند .
ولى گروهى ديگر از عالمان و فقيهان زمان ابن ادريس , روش او را نپسنديده و او را مورد سرزنش و نكوهش قرار مى دادند .
گفتار كركى عليه ابن ادريس :
اكنون بجاست گفتار برخى از عالمانى را كه عليه ابن ادريس در اين زمينه بيان داشته اند ذكر كنيم :
علامه شيخ حسين كركى جبل عاملى ( م 1076 در فصل پيجم ص 94 از كتاب
هدية الابرار طريق ائمة الاطهار ) مى نويسد : (( عمل قدما به اخبار مدونه
به دليل علم به صحت اخبار بوده و لذا اختلافى در ارتباط با آنها در ميان
آنان وجود نداشت , و اين شيوه ادامه داشت تا زمان ابن ادريس . وى نيز در
استنباط احكام شرعى از منابع بر طريقه قدما بود كه فقط به علم عمل مى كردند
و ظنون را كافى نمى دانستند و چون ابن ادريس گمان مى برد كه اخبار تدوين
شده در كتابهاى اخبار آحاد است و از قراين علميه عارى است , لذا بر عدم
اعتبار آنها نظر داد . وى از تصريحات متقدمين بر اينكه اخبار مذكور
نام کتاب : ادوار اجتهاد از ديدگاه مذاهب اسلامي نویسنده : جناتی، محمدابراهیم جلد : 1 صفحه : 265