البته پيش از او اگر چه توسط ابن ابى عقيل عمانى و ابن جنيد و شيخ مفيد و سيد مرتضى , اصول و قوانين كلى استنباط , به گونه علمى مطرح شده بود و نيز بحثهاى اجتهادى و مسائل اصولى از فقه جدا گرديده و منحصر به تحقيقات و بررسيهاى خاص خود شده و ابحاث فقهى بر پايه نتايج اصول استوار گشته بود , ولى استنباط به گونه عملى از راه اصول احكام و قوانين كلى در دامنه وسيع ديده نمى شد .

2 ـ محكوم شدن جمود فكرى و ظاهر گرايى كه بر برخى از فقيهان پيش از شيخ حاكم بود و آنها بيش از اندازه در مقام بيان احكام بر الفاظ تكيه مى كردند , به گونه اى كه هراس و وحشت داشته اند از اينكه در مقام لفظى را جاى لفظ ديگر قرار دهند . در اين هنگام شيخ با تلاش پيگير خود اين جمود را محكوم ساخت و براى شيوه اجتهاد و استنباط , طرح نوينى را ارائه داد , البته به گونه اى كه دقيقا با منابع شرعى سازگار باشد .

3 ـ پيدايش اجماع و استدلال به آن . در اينجا ما در صدد بحث از حجيت و اعتبار آن نيستيم . زيرا اين بحث خارج از هدف ما در اين نوشتار است , ما به گونه مفصلى اجماع را از ديدگاه مذاهب اسلامى و نيز سير تاريخى آن را مورد بحث و بررسى قرار داده ايم و نظر خود را در سبب اعتبار آن كه خلاف نظر همه عالمان مذاهب اسلامى اعم از شيعه و سنى است , بيان نموده و مطالب آن را در يك مقاله مستقل تنظيم كرده ايم كه در شماره 20 مجله كيهان انديشه چاپ شده است .

آنچه فعلا هدف ما از طرح مسأله اجماع است اين است كه گسترش و تكامل مباحث فقه , فقها را واداشت تا در صدد كشف ادله جديدى براساس منابع معتبر شرعى براى استنباط در موردى كه داراى نص خاص معتبر نباشد برآيند , از اين رو , چون فقها اجماع را كاشف از وجود دليل معتبر دانسته اند , مورد اعتماد قرار دادند , به دليل اينكه امكان ندارد فقيهان بدون دليل معتبر و بىآنكه حقيقت را دريابند بر حكم مسأله اى اجماع نمايند .

استدلال به اجماع در كتابهاى شيخ به گونه واضح وجود دارد و اما در كتابهاى پيش از او اگر چه تمسك به آن نيز به چشم مى خورد , ولى نه به گونه وسيع و روشن و قطعى . استدلال به اين پديده تنها در كتابهاى شيخ به گونه وسيع و طرزى خاص و روشن ديده