شيخ طوسى سپس مى گويد : (( پيش از اين , كتاب نهايه را ( به گونه اى كه اصحاب در كتابهاى خود ذكر كرده بودند ) تأليف نمودم و تمام روايات علماى شيعه را كه در تصنيفات خود به صورت پراكنده آورده بودند , در آن درج كردم و فقه را با چهره اى آراسته و مرتب درآورده و نظاير و اشباه را در يك جا گردآورى نمودم و در اين زمينه نيز فصول و ابوابى تنظيم كردم , به همان سبب كه شرح دادم , ولى فروع مسائل را مطرح نساختم , اين نه به خاطر پيچيدگى و تعقيد ابواب يا به هم خوردن ترتيب مسائل يا گسستگى ارتباط آنها از يكديگر و جدا شدن پيوستگى نظاير آنها از هم بود , بلكه به خاطر اين بود كه تمام و يا بيشتر روايات را با الفاظ منقوله آوردم و اين بدين جهت بود كه به آنها ناآشنايى و بيگانگى دست ندهد و در پايان مختصرى از مدارك و مستندات عبادات را آورده و در اين امر راه ايجاز را پيش گرفتم . و اما در مورد مدارك مربوط به ابواب عبادات وعده دادم كتابى اختصاصا در فروع تأليف نموده و به كتاب النهايه ملحق نمايم تا در مجموع كتابى كامل و جامع و داراى تمام مسائل مورد نياز باشد , آنگاه ديدم اين كتاب نيز ناقص و ناتمام است و فهمش بر خواننده سخت و دشوار , زيرا فروع وقتى مفهوم است كه با اصل خود همراه باشد .

از اين رو دست اندر كار تأليف كتابى شدم كه جميع كتابهاى فقها را مشتمل باشد و آن حدود 30 كتاب گرديد و من هر كتاب را از جهت الفاظ تا آخرين حد ممكن به صورت تلخيص درآوردم و فقط به آوردن مطالب فقهى محض بسنده كرده و از ذكر دعاها و آداب صرف نظر نمودم و در آن ابوابى قرار داده و مسائل را تقسيم بندى كرده و نظاير را در كنار هم قرار دادم و در اين باب هيچ نكته اى را از نظر دور نداشته و فروگذار نكردم و بيشتر فروعى را كه مخالفان ذكر كرده اند آوردم و پس از آن اصول تمام مسائل را نقل كرده , آن گاه رأى و نظر خود را بر اساس آنچه مذهب ما حكم مى كند و اصول ما ضرورى مى شمارد بيان داشتم . ((

از بيان شيخ به دست مىآيد : پيش از تحرير كتاب مبسوط , فقه اجتهادى به گونه