خوش بيان تر از آن نديده ام , نويسنده در اين كتاب اصول و فروع و مسائل فقهى را به گونه مستوفى مورد بحث قرار داده و مسائل مورد اختلاف را بيان كرده و استدلالهاى شيعه و مخالفين را بازگو نموده است )) .

ممكن است كه جمله اخير در كلام سيد معد , باعث اين انتساب شده باشد , ولى از اين طريق نمى توان چنين نسبتى را به او داد , زيرا بيان نظر مخالفين كه عمل به قياس مى كردند , هرگز بيانگر اين مطلب نيست كه او نيز در مقام استنباط احكام بر طبق قياس فتوا صادر مى كرده , چون مقام بحث و استدلال غير از مقام فتوا و عمل است , چه بسا فقيهى در مقام بحث و استدلال مسأله اى را مطرح نموده و براى اثبات حكم آن ادله اى را ذكر مى كند و حتى گاهى به گونه مسلم , ولى مع ذلك در مقام فتوا و عمل به خلاف آن ملتزم مى شود و اين شيوه همه مجتهدان در ادوار مختلف اجتهاد بوده است .

صاحب روضات الجنات ( در جلد 6 , ص 147 ) مطلبى را از عدة الاصول نقل مى كند كه در آن اگر چه به اسم تصريح نشده است , ولى مى تواند احتمال مذكور را تأييد كند و آن چنين است :

(( از آنجا كه نزد شيعه عمل به قياس در شريعت حرام است , لذا عالمان و دانشيان از آن دورى جستند و هر گاه فرد نادرى هم در برخى از مسائل به عنوان استدلال بر مخالف خود ( نه به عنوان اعتقاد ) به قياس تمسك مى جست , پس از نقل سخن او آن را انكار كرده و از وى تبرى مى جستند . ((

بنابراين نمى توان گفت كه ابن جنيد , قياس را يكى از منابع و پايه هاى شناخت مى دانسته و از راه آن احكام شرعى را براى حوادث واقعه و مسائل تازه استخراج مى نموده است .

عمل ابن جنيد به قياس منصوص العله :

پيش از ورود در اين بحث نخست بايد اقسام قياس را ذكر نمود :

1 ـ قياس منصوص العله .

2 ـ قياس اولويت .

3 ـ قياس تنقيح مناط .

4 ـ قياس تخريج مناط .