ابن جنيد :

ابوعلى محمد بن احمد اسكافى معروف به ابن جنيد ( م 381 ) استاد شيخ مفيد . او نخستين مجتهد شجاعى بود كه از ابن ابى عقيل پيروى كرد و تلاش پيگيرى مبذول داشت تا مسائل اصول و عناصر مشترك در استنباط را به صورت علمى و فنى تدوين نمايد , وى در اين زمينه كتابهاى تدوين نموده است كه از آن جمله , كتاب تهذيب الشيعه لاحكام الشريعه است .

شيخ طوسى مى گويد : (( اين كتاب داراى 20 جلد مشتمل بر همه ابواب فقه بوده است (( .

همو مى گويد : (( ابن جنيد آرا و نظرات اجتهادى ابن ابى عقيل عمانى را در كتاب خود مطرح و تهذيب و سپس تقويت نمود . ))

ابن جنيد تمام مسائل اجتهادى را به گونه مبوب و در ابواب گوناگون در يكجا گردآورى كرد و نيز آراى مختلف فقيهان و مجتهدان را با دليل صحيح و ناصحيح , ظاهر و اظهر ذكر نمود .

او كتاب ديگرى در زمينه ابحاث اجتهادى تدوين نموده كه حاوى خلاصه اى از كتاب تهذيب الشيعه لاحكام الشريعه است و نام آن را المختصر الاحمدى فى الفقه المحمدى نهاد . آرا و نظرات او از طريق اين كتاب بين متأخرين پديدار گرديد . .

در هر حال افكار و انديشه هاى ابوعلى ابن جنيد اسكافى در ابحاث اجتهادى مانند آفتابى بود كه اشعه هاى روشنگر آن در هر مرحله اى بر مجامع علمى و فقهى آن روز پرتوافكنى مى نمود , او همانند محورى بود كه ابحاث اجتهادى به دور او مى چرخيد , و حوزه اجتهاد مرهون زحمات و از خودگذشتگيها و فعاليتهاى علمى اوست . اگر افكار بلند او و نيز از خودگذشتگيهاى او نبود , به آن زودى دوران طلايى اجتهاد , تحقق نمى پذيرفت . او مجتهدى بود خوش ذوق , صريح اللهجه , دورانديش كه نه تنها در يك يا چند پشته از علوم بلكه در تمام علوم اسلامى به مرحله نهايى رسيده بود .

تلاميذ و شاگردانى كه در مدرسه او تربيت شده و از حوزه درس او فارغ التحصيل گرديدند , بسيارند و از آنهاست بزرگ مرجع شيعه , شيخ مفيد ( قدس سره ) . آنها با دقت و