ثانيا ـ هنوز حوزه اسلام از توسعه و گسترش برخوردار نشده بود .

ثالثا ـ قضايا و پديده هاى جديد و رويدادهاى نوينى در ميان نبود و بيشتر مسائل همان مسائلى بود كه پاسخ آنها به گونه عام و يا به گونه خاص در سنت رسول خدا بود .

ولى با گذشت زمان و دورى از عصر تشريع كه از بعثت تا وفات پيامبر است ( كه به حسب تقسيم ما دوره اول از ادوار اجتهاد به شمار آمد ) و نيز دورى از عصر صحابه ( كه حدود صد سال به طول انجاميد ) و نيز دورى از اوايل عصر تابعين , و از طرفى ديگر پيدايش مسائل نوين و فروع تازه در اين زمان بود كه به دست آوردن احكام و وظايف شرعى براى مسلمانان مشكل گرديد , و مراتب ابهام در تفقه و استنباط احكام و وظايف از مبانى شريعت متراكم تر مى گشت و بدين جهت آنها نمى توانستند از راه نصوص شريعت و ظاهر آنها پاسخگوى مسائل باشند , بدين جهت براى رفع اين مشكل به جستجوى راهى پرداختند تا بتوانند وظايف دينى خود را به دست آورند , پس از آنجا كه اوامر و نواهى و شريعت و وظايف دينى در همه وقايع و حوادث و رويدادها واضح و مشخص نبود , لذا تعيين وظيفه مسلمانان در برابر شريعت آسمانى نيازمند به بحث علمى دقيق و بررسى گسترده اى داشت تا آنها بتوانند وظيفه خود را دريابند و بر طبق آن عمل نمايند .

بنا بر اين بسيار ضرورى بود كه علمى پديد آيد كه در صدد تعيين وظيفه شرعى مسلمانان باشد تا آنان را در شناخت احكام شرعى و وظايف دينى از روى دليل معتبر و منطق صحيح يارى دهد . از اينجا بود كه علم فقه پديد آمد , تا عهده دار اين مسئوليت مهم شود .

پس فقه يعنى آشنايى با دليل بر تعيين وظيفه شرعى انسان در برابر احكام حوادث واقعه , و وظيفه شرعى يعنى نحوه رفتارى كه پيروى از دين , انسان را بدان وامى دارد تا بر طبق آن عمل كند , آنگاه علم فقه گسترش مى يابد و با فزونى پديده ها و رويدادها و موضوعات مستحدثه , استنباطها نيز گسترده تر مى شود و براى تعيين تكليف در هر واقعه اى استنباط خاصى لازم به نظر مى رسد .

گو اينكه استنباطهاى بسيارى در علم فقه وجود دارد , اما همه آنها از عناصر خاصه يكسان و قوانين كلى همگونى برخوردارند كه از مجموع آن اصول و قوانين , پايه هاى