اجتهاد يا مجتهد ترجيح :

مجتهد ترجيح به كسى مى گويند كه از نظريات پيشينيان و نيز به ادله آنها آگاهى داشته باشد و از اجتهاد آنان پيروى نمايد و بتواند گفتار پيشواى مذهبى را بر گفتار ديگر يا گفتار ديگرى را بر گفتار او ترجيح دهد و بر چنين مجتهدى اهل تميز و ارزيابى اطلاق مى شود , زيرا اينان مى توانند برترى يكى از آرا و نظريات گوناگون در يك مذهب را ثابت نمايند و يا روايات صحيح را از سقيم و قوى را از ضعيف و مشهور را از نادر باز شناسند , از قبيل ابوالحسن كرخى ( م 340 ) و ابوالحسن قدورى ( م 428 ) صاحب كتاب المختصر و صاحب هدايه , و برهان الدين على مرغينانى ( م 593 ) در مذهب حنفيه .

ابن جزى و تسولى و خرشى و خليل از مالكيه , و رافعى و محى الدين نووى و ابواسحاق و شيرازى از شافعيه , و قاضى علاء الدين مرداوى و ابى خطاب محفوظ بن احمد كلوذانى بغدادى در مذهب حنبليه .

اجتهاد و يا مجتهد در فتوا :

مجتهد در فتوا به كسى مى گويند كه فتاواى مذهب را حفظ داشته باشد و خوب آنها را درك كرده و توانايى بر تميز دادن قوى تر را از قوى و ضعيف راجح را از مرجوح داشته باشد , ولى بر بيان ادله آنها به گونه مطلوب توانايى نداشته باشد , از قبيل صاحب كنز الدقائق حافظ الدين نسفى ( م 720 ) و صاحب الدر المختار و صاحب الوقاية از تاج الشريعه و صاحب ملتقى الابحراز حلبى ( م 956 ) و شرح آن مجمع الانحراز داماد افندى ( م 1078 ) در مذهب حنفيه .

رافعى صاحب فتح العزيز و نووى صاحب المجموع و منهاج در مذهب شافعيه . تذكر نكته اى : علما و دانشيان اهل سنت تفاوتى بين مجتهد مقيد و مجتهد تخريج