4 ـ در سال 358 سرلشكر جوهر ( كه داراى مذهب امامى و از طرف خليفه فاطمى المعز الدين الله ابى نعيم معد منصوب شده بود ) از افريقا به مصر وارد شد و شهر قاهره را بنا كرد , لذا از آن زمان به بعد مذهب تشيع در مصر رواج يافت و اين مذهب در آنجا استمرار داشت تا زمانى كه صلاح الدين ايوبى در سال 564 به مصر رفت و در صدد ستيز با مذهب تشيع برآمد و آن را سركوب كرد , سرانجام دو مذهب به نام شافعى جلوه گر شد . فقيهان , متابعت و پيروى از مذاهب چهارگانه را واجب و پيروى از غير آنها را حرام مى دانستند . ( خطط مقريزى . (

د ـ علل نشر مذهب حنبلى :

مذهب احمد بن حنبل ( م 241 ) بيش از هر جا در بغداد و سپس در قرن چهارم به خارج از عراق گسترش يافت و در قرن ششم در مصر شايع شد . مشهورترين شاگردان او كه در پيشرفت آرا و نظريات فقهى و حديثى او دخالت داشته اند صالح بن احمد ( م 266 ) , فرزند بزرگ او و عبيدالله بن احمد فرزند كوچك او ( م 290 ) و اثرم احمد خراسانى ( م 273 ) و عبدالملك مهران ميمونى ( م 274 ) و احمد بن محمد مروزى ( م 274 ) و حرب بن اسماعيل حنظلى كرمانى ( م 280 ) بوده اند . در شذرات الذهب ( ج / 5 ص 348 ) در شرح حال شمس الدين محمد بن عبدالوهاب حنبلى ( م 675 ) آمده كه او منصب قضاوت را در برخى بلاد مصر عهده دار شد و نخستين كسى از حنابله بوده كه در آن بلاد , قضاوت كرده است و در بعضى از بخشهاى مصر مذهب حنبلى را رواج داد و سرانجام توسط ابن تيميه و ابن قيم جوزى تمام حجاز داراى اين مذهب شدند , ولى در قرن دوازدهم هجرى , محمد بن عبدالوهاب تميمى نجدى ( 1115 ـ 1206 ) با تجديد نظر در مذهب حنبلى , مذهب جديدى پديد آورد و به نام مذهب وهابى مشهور شد و در زمان عبدالعزيز آل سعود از رواج بيشتر برخوردار گشت و امروز در عربستان اين مسلك رسميت دارد . آرا و نظريات او در سال [1150] نشر پيدا نموده است . محمد بن عبدالوهاب نجدى در شهر نجد متولد شد و در همانجا وفات نمود , او داراى تأليفاتى از جمله رسالة القواعد الاربع , كشف الشبهات و مسائل الجاهلية است .

در هر حال پس از محمد بن ادريس , احمد بن حنبل كه از بزرگان اهل حديث است