نام کتاب : ادوار اجتهاد از ديدگاه مذاهب اسلامي نویسنده : جناتی، محمدابراهیم جلد : 1 صفحه : 192
مذهب قديم او در بغداد و جديد او در مصر رواج داشت , سبب پيدايش مذهب جديد
او اين بود كه پس از هجرت از بغداد و مسافرت او به مصر و رو آوردن به قياس
( در سال ( 198 نظريه او تغيير يافت و سپس داراى مذهب جديد گرديد . در هر
حال آن احكامى كه در مصر تأليف كرد و يا فتوا داد به عنوان مذهب جديد او
معروف شد .
راويان مذهب جديد او عبارتند از : يوسف بن يحيى بويطى ( م 231 )
, اسماعيل بن يحيى مزنى ( م 264 ) , ربيع بن سليمان مرادى ( م 270 ) ,
عبدالله بن زبير مكى , محمد بن عبدالله بن حكم , حرملة بن يحيى ( م 266 ) ,
يونس بن عبدالاعلى و جز اينها كه براى پرهيز از طولانى شدن از ذكر آنها
خوددارى مى نماييم .
آن احكامى كه در عراق نوشت و يا به گونه فتوا بيان داشت به عنوان
مذهب قديم او معروف شد و راويان مشهور مذهب قديم او عبارتند از : احمد بن
حنبل شيبانى ( م 241 ) , زعفرانى , كرابيسى و ابوثور كلبى . در هر حال
شافعى از آرا و نظريات قديم خود برگشت و بيان فتوا را مطابق مذهب قديم خود
جايز نمى دانست و اصحاب او حدود هفده مسأله را مطابق مذهب قديم او بيان
كرده اند . پس هر گاه در مسأله اى نظر قديم و جديد او باشد مورد اعتماد و
عمل همان مذهب جديد اوست . ( در اين زمينه مراجعه شود به بجيرمى خطيب ـج 1 ,
ص ( 48
2 ـ محمد بن ادريس شافعى چون در نزد مالك بن انس اصبحى كه رئيس
مكتب حديث در حجاز ( مدينه ) بود تلمذ كرد و طريقه حجازيان را در مقام
استنباط از احاديث به گونه كامل فرا گرفت و بعد از حجاز به عراق مسافرت كرد
و در نزد محمد بن حسن شيبانى كه متخرج از مكتب رأى در عراق ( كوفه ) است و
رئيس آن ابوحنيفه بوده است تلمذ كرد و بسيارى از اصول را از او فراگرفت ,
بدين جهت او از ويژگيهاى مكتب رأى و حديث آگاهى داشته است . همانگونه كه
محمد بن حسن شيبانى به ويژگيهاى هر دو مكتب آگاه بود , چون در نزد ابوحنيفه
و نيز در نزد مالك تلمذ كرده است .
در هر حال شافعى در مقام استنباط , طريقه حجازيان را با طريقه عراقيان در آميخت و مذهب خاصى پديد آورد .
3 ـ موقعى كه شافعى به مصر بازگشت مردم آن بلاد بر مذهب مالكى و
حنفى بوده اند . پس از انتشار مذهب او و تدوين كتبى به نام الجديد , الام ,
الامالى , الكبرى , الاملاء الصغير الرساله مذهب او از رونق خاصى برخوردار
شد و سرآمد مذاهب ديگر
نام کتاب : ادوار اجتهاد از ديدگاه مذاهب اسلامي نویسنده : جناتی، محمدابراهیم جلد : 1 صفحه : 192