نام کتاب : ادوار اجتهاد از ديدگاه مذاهب اسلامي نویسنده : جناتی، محمدابراهیم جلد : 1 صفحه : 187
مجتهدان شيعه و مجتهدان اهل سنت در اين مبانى به چشم مى خورد اين است كه
عالمان شيعه بين ادله اجتهادى مانند كتاب و سنت و ادله فقاهتى مانند اصل
برائت و استصحاب ( كه در موارد شك به كار گرفته مى شود ) مرز و تفاوت
قايلند و بدين جهت منابع مذكور را در رديف منابع اجتهاد يادآور نشده اند .
ولى عالمان اهل سنت بين ادله اجتهادى و فقاهتى تفاوتى قايل نيستند و بر اين
عقيده اند كه دليل عبارت است از آن چيزى كه به آن براى اثبات حكم احتياج و
استدلال مى شود , و اين عنوان قابل انطباق بر دليل فقاهتى است , همان گونه
كه بر دليل اجتهادى انطباق دارد . و بدين جهت دانشيان اهل سنت , ادله
فقاهتى را در رديف ادله اجتهادى يادآور شدند .
32 ـ عوامل نشر مذاهب اسلامى :
عوامل نشر و گسترش برخى از مذاهب اسلامى به شرح زير است :
1 ـ كثرت ياران و طرفداران
2 ـ كثرت شاگردان
3 ـ بسيارى مروجان
و همين علل و اسباب بود كه باعث نشر مذاهب چهارگانه اهل سنت يعنى حنفى , مالكى , شافعى و حنبلى شد .
الف ـ علل و اسباب نشر مذهب حنفى :
ابوحنيفه ( م 150 ه ) كتابى در فقه به معناى اصطلاحى آن نداشت ,
و تنها رساله اى كوچك در عقايد به نام الفقه الاكبر به او منسوب است كه
بيش از چند صفحه نبود و ملا على قارى ( م 1001 ) آن را شرح نمود . متن و
شرح آن در سال 1323 هدر مصر چاپ شد , ولى محققان حنفى بر اين اعتقادند كه
كتاب ياد شده را او تأليف نكرده است زيرا مطابق مقام علمى او نيست .
در هر حال آرا و نظريات فقهى ابوحنيفه توسط شاگردان او نگارش مى
يافت و در دسترس پيروانش قرار مى گرفت , معروفترين شاگردان او چهار نفر
بودند :
ـ يعقوب بن ابراهيم كوفى قاضى ابويوسف ( م ( 182
ـ محمد بن حسن شيبانى ( م 189 )
نام کتاب : ادوار اجتهاد از ديدگاه مذاهب اسلامي نویسنده : جناتی، محمدابراهیم جلد : 1 صفحه : 187