نام کتاب : ادوار اجتهاد از ديدگاه مذاهب اسلامي نویسنده : جناتی، محمدابراهیم جلد : 1 صفحه : 133
ثابت ( م 56 ) را مى توان نام برد .
11 ـ قرار گرفتن سنت رسول خدا اعم از قول و فعل و تقرير او به
عنوان منبع و پايه شناخت , همان گونه كه در زمان حيات رسول خدا مورد استناد
بوده است .
12 ـ جمع شدن اوراق و صحف اولين منبع فقه اجتهادى ( يعنى كتاب خدا )
به صورت مجموعه و مصحف كه اين كار باعث آسانى اجتهاد براى اهل آن شد .
ابن نديم در كتاب الفهرست مى گويد : (( . . . فجلس ( امام على ) فى
بيته ثلاثه ايام حتى جمع القرآن )) . مى توانيد در اين زمينه به كتاب
الامامة و السياسة ابن قتيبه و استيعاب ابن عبدالبر و اتقان ( ج 1 ص 59 ) و
ارشاد السارى و فتح البارى و عمدة القارى و . . . مراجعه كنيد .
13 ـ نياز بيشتر به اجتهاد و اعمال نظر در مسائل غير عبادى .
14 ـ اختلاف در اجتهاد از راه رأى : امام على از آن منع مى كرد و
نيز سالم بن عمرو زيد بن ثابت . ولى ابوبكر و عمر آن را تجويز و خود بر طبق
آن عمل مى كردند .
15 ـ مطرح نبودن شخص خاص به عنوان مرجع احكام : بدين جهت نظريه هر
مجتهدى مورد پذيرش مردم قرار مى گرفت , اعم از اينكه نظرهاى ديگران با آن
مخالف بوده است و يا موافق .
16 ـ پيدايش اجماع به عنوان سومين منبع اجتهادى مانند كتاب و سنت , پيش از اين دوره اسمى از آن در بين مسلمانان نبوده است .
17 ـ پيدايش پديده اجتهاد از راه رأى كه اعم از قياس است به عنوان منبع اجتهادى كه در دوره پيش ثبوت آن معلوم نشده است .
18 ـ پيدايش تأليف و تدوين كتاب , مانند كتاب امام على ( ع . (
در اصول كافى از صيرفى نقل شده كه گفت از امام صادق عليه السلام
شنيدم كه مى گفت : (( ان عندنا ما لا نحتاج معه الى احد من الناس و ان
الناس ليحتاجون الينا و ان عندنا كتابا املاء رسول الله ( ص ) و خط على ,
فيه كل حلال و حرام و انكم لتأتون بالامر فنعرف اذا اخذتم به و نعرف اذا
تركتموه )) ـ در نزد ما چيزى است كه با وجود آن نيازى به هيچ يك از مردم
نداريم در حالى كه همه مردم به ما نياز دارند . نزد ما كتابى است كه رسول
خدا آن را املاء كرد و على نوشت و در آن همه چيزهاى حلال و حرام ثبت گرديد .
و كتابهاى ديگرى كه در اين دوره تأليف شده است كتاب سلمان فارسى و كتاب ابوذر
نام کتاب : ادوار اجتهاد از ديدگاه مذاهب اسلامي نویسنده : جناتی، محمدابراهیم جلد : 1 صفحه : 133