نام کتاب : ادوار اجتهاد از ديدگاه مذاهب اسلامي نویسنده : جناتی، محمدابراهیم جلد : 1 صفحه : 132
عايشه و طلحه و زبير را مورد طعن قرار داده و معاويه و عمرو بن عاص و
ابوموسى اشعرى را تكفير مى نمايند . آنان در خليفه شرط مى دانند كه به
اختيار مسلمانان بايد باشد و تنازل را براى او صحيح نمى دانند و نيز صحيح
نمى دانند در قضاياى او غير از خودش حكمى نمايد .
عمل به فرائض دينى و ترك محرمات را نيز جزء ايمان مى دانند و
تنها اعتقاد به خدا و ترك عمل به فرائض را ايمان به حساب نمىآورند و كسانى
را كه به فرائض عمل نمى كنند و گناهان كبيره را مرتكب مى شوند كافر به حساب
مىآورند . آنان به گروه هاى مختلفى منقسم شدند , از جمله آنها گروه پيروان
عبدالله اباض اند كه در اين زمان در ( عمان ) مسقط مى باشند .
7 ـ پيدايش مذهب كيسانى ( پيروان كيسان ) : اينان مردم را به خلافت
محمد بن الحنفيه دعوت مى كردند زيرا بر اين بينش و اعتقاد بوده اند كه
خلافت براى او سزاوار است .
8 ـ پديد آمدن اختلاف در تدوين سنت : امام على و پيروانش بر اين
بينش بوده اند كه سنت بايد تدوين شود , چنانچه سيوطى در تدريب الراوى بر
اين تصريح نموده است ولى ابوبكر و عمر از آن منع نموده بودند .
9 ـ اختلاف در خارج شدن فقها از مدينه : عمر از اين امر جلوگير بود
مگر براى آنهايى كه به عنوان والى يا قاضى و يا فرمانده نظامى بوده اند ,
ولى امام على ( عليه السلام ( خارج شدن آنها را از مدينه براى ارشاد و
راهنمايى مردم بلاد تأكيد داشت .
10 ـ پراكنده شدن برخى از اصحاب در شهرهاى مختلف اسلامى و هر يك از آنان در هر شهرى كه بود مرجع مردم در مسائل شرعى بوده است .
در اوايل خلافت عثمان , عبدالله بن عباس به مكه رفت و در آنجا
پاسخگوى مردم در مسائل شرعى بود و در سال ( 68 هجرى ) در طائف وفات كرد و
علقمة بن قيس نخعى ( م 65 ) و سعيد بن جبير ( م 95 ) و ابراهيم بن يزيد
نخعى ( م 96 ) در كوفه پاسخگو بوده اند و عبدالله بن مسعود ( م 32 ) و
عبدالله عمرو بن عاص ( م 65 ) در مصر و انس بن مالك ( م 93 ) در بصره و
عبدالرحمان اشعرى در شام به وظايف شرعى اشتغال داشته اند . در شهرهاى مذكور
فتاواى اصحاب از رونقى خاص برخوردار بوده اند .
و برخى از اصحاب در مدينه ماندند كه از معاريف آنان عبدالله بن عمر ( م 73 ) و زيد بن
نام کتاب : ادوار اجتهاد از ديدگاه مذاهب اسلامي نویسنده : جناتی، محمدابراهیم جلد : 1 صفحه : 132