و نزديك به همين مضمون را سيوطى در جامع صغير از رسول خدا نقل كرده است .

7 ـ منابع اجتهاد در اين دوره

بجاست بحث از منابع اجتهاد در اين دوره در دو بخش مطرح شود :

بخش اول : در بيان منابع اجتهاد در زمان صحابه

بخش دوم : در بيان منابع اجتهاد در زمان تابعين

در زمان صحابه منابع اجتهاد عبارت بوده اند از :

1 ـ كتاب خدا و اين براى قاريان و عالمان از صحابه , نخستين منبع براى شناخت احكام حوادث واقعه و مسائل تازه بود همان گونه كه براى عالمان و مجتهدان در دوره هاى بعد اينگونه بود .

2 ـ سنت رسول الله اعم از قول و فعل و تقرير او و آنان هر گاه حكم را در كتاب خدا نمى يافتند به سنت رسول الله مراجعه مى كردند و پاسخگو مى شدند .

3 ـ اجماع

4 ـ مشورت با صحابه و دانايان در احكام شرعى : هر گاه متصديان بيان احكام در موضوعى نص خاص از كتاب و سنت نمى يافتند به مشورت مى پرداختند در صورتى كه بر حكمى اتفاق نظر داشته اند مطابق آن حكم مى كردند .

5 ـ اجتهاد از راه رأى و فكر شخصى بر اساس مصلحت انديشى و دفع مفسده .

6 ـ قياس , در صورتى كه با منابع فوق نمى توانستند پاسخگوى مسائل تازه شوند از راه قياس و سنجش بين دو چيز پاسخ مى دادند . تنها امام على ( عليه السلام ) و پيروان او قياس تشبيه و تمثيل را به عنوان منبع نپذيرفته اند . چهار منبع اخير يعنى اجماع و مشورت با صحابه و اجتهاد از راه رأى و قياس در اين دوره به وجود آمد و در دوره پيش كه دوره اول از ادوار اجتهاد بود در ميان نبوده است .

شيخ محمد خضرى بك در تاريخ التشريع الاسلامى مى نويسد : در اين دوره مصادر تشريع عبارت بوده اند از : كتاب , سنت , قياس , يا رأى و اجماع و به همين گفتار دكتر محمصانى در فلسفة التشريع فى الاسلام اشاره دارد .

اما منابع ديگر مانند استحسان , مصالح مرسله , قاعده استصلاح , مذهب صحابى و . . .