از ابن مسعود نقل شده كه گفت : (( يذهب فقهاؤكم و صلحاؤكم يتخذ الناس رؤساء جهالا يقيسون الامور بارائهم )) : فقيهان و صالحان شما مردم نادان را به عنوان رئيس بر مى گزينند ( و در پاسخگويى ) از مسائلى كه پيش مىآيد از راه آراء و نظريات خود قياس مى كنند ( و از اين راه پاسخگو مى شوند . (

ابو اسحاق شيرازى از كتاب ابانه ابن بطه حنبلى از ابن عباس نقل كرده كه گفت : (( اياكم و الرأى )) يعنى ( در پاسخگويى ) از راه رأى بپرهيزيد .

و نيز از او نقل شده كه گفت : (( لو جعل الله الرأى لاحد لجعله لرسوله بل قال و ان احكم بما انزل الله و لم يقل بما رأيت . )) هر گاه بنا بود خداوند رأى رابراى كسى قرار دهد هر آينه آن را براى فرستاده خود قرار مى داد و حال آنكه خداوند به او فرمود حكم كن مطابق آنچه كه خداوند فرود آورده و نگفت مطابق آنچه را كه مى بينى ( يعنى از راه رأى و تفكر شخصى . (

ابونعيم اصفهانى ( م 430 ) در كتاب حلية الاولياء از شعبى نقل كرد كه گفت : (( و ما حدثوك عن اصحاب محمد فخذه و ما قالوا برأيهم قبل عليه )) : آنچه را كه از اصحاب محمد مى گوييد آن را بگير و آنچه را كه از راه رأى و تفكر شخصى خود مى گوييد به خودشان برگردان .

در مصدر مذكورج 2 از عاصم احوال نقل شد كه گفت نزد ابن سيرين بودم ديدم شخصى بر او وارد شد و از او مسأله اى پرسش نمود . در پاسخ گفت در اين باره چيزى نمى توانم بگويم چون حديثى از حفظ ندارم به او گفتيم رأى و نظر خود را در اين باره بگو . در مقام پاسخ گفت : (( اقول فيها برأيى ثم ارجع عن ذلك الرأى لا و الله ) من در اين باره از راه رأى خود چيزى بگويم و سپس از آن برگردم نه بخدا قسم ( چنين نشود . (

ابن حزم ظاهرى در كتاب المحلى پس از آنكه قائلين به اجتهاد از راه رأى و قياس را مورد سرزنش قرار داده مى گويد : (( فان ادعوا ان الصحابه اجمعوا على القول بالقياس قيل لهم كذبتم بل الحق انهم كلهم اجمعوا على ابطاله )) : اگر ادعا كنند كه صحابه بر عمل به قياس اتفاق داشته اند به آنان گفته مى شود كه شما دروغ به صحابه بستيد واقعيت اين است كه همگى آنان بر بطلان آن اجماع نموده اند .

اين گفتار از ابن حزم تعصب آميز است كه از او سرزد زيرا عمل برخى از صحابه مانند