و ـ شيخ كلينى در اصول كافى ( ج 1 / ص 85 ) از امام على ( عليه السلام ) نقل مى كند : (( من نصب نفسه للقياس لم يزل دهره فى التباس و من دان الله بالرأى لم يزل دهره فى ارتماس (( .

(( كسى كه به قياس عمل كند هميشه در اشتباه باشد و كسى كه دين خدا را به رأى خويش برگزيند هميشه ( در خطا ) غوطه ور است (( .

ز ـ در نهج البلاغه آمده است : هيچ واقعه و موضوعى نيست كه حكم آن از كتاب خدا بدست نيايد . همچنين : حكم هر موضوعى به من تعليم شد .

ح ـ در كتاب محلى ابن حزم از امام على نقل شده : (( لو كان الدين بالرأى لكان اسفل القدم اولى بالمسح من اعلاه )) : هر گاه دين به رأى و نظر بود هر آينه مسح بر كف پا سزاوارتر از مسح روى آن بود .

منع ديگر صحابه از اجتهاد به رأى

در اين دوره بعضى ديگر از صحابه سخنانى در ذم اجتهاد از راه رأى بيان كرده اند و از عمل بر طبق رأى اظهار بدبينى نموده و آن را شديدا مورد سرزنش قرار داده اند .

ابن حزم ظاهرى در كتاب المحلى از عمر نقل كرده كه گفت : (( اتهموا الرأى على الدين و ان الرأى منا هو الظن و التكلف . )) رأى را در دين مورد اتهام قرار دهيد ( يعنى با بدگمانى برخورد نماييد ) زيرا رأيى كه از ما صادر مى شود جز گمان و تكلف رأى چيز ديگرى نيست .

در كتاب الفتياء حافظ نقل شده كه عمر گفت : (( اياكم و المكاليه , قالوا و ما هى ؟ قال : المقايسه )) : شما از مكايله و سنجش بپرهيزيد , گفتند مكايله چيست ؟ گفت قياس كردن چيزى به چيزى ( در مقام حكم . (

ابن ابى الحديد در شرح نهج البلاغه خود مى نويسد : عمر در منبر گفت : (( الا ان اصحاب الرأى اعداء السنن اعيتهم الاحاديث ان يحفظوها فافتوا بارائهم فضلوا و اضلوا : (( همانا صاحبان رأى دشمنان سنتها هستند , حفظ احاديث آنها را خسته نمود بدين جهت از راه آراء و نظرياتشان فتوا صادر نموده اند و در نتيجه گمراه شدند و گمراه