4 ـ عدم تقسيم غنائم به گونه مساوى

5 ـ الغاء سهم مؤلفة قلوبهم از سهام زكات . و نيز موارد ديگر غير از اينها . [1]

رويه برخى خلفاى ديگر در اجتهاد از راه رأى در اين دوره

محمد بن اسماعيل بخارى از عمر بن عبدالعزيز نقل كرده كه هديه در زمان رسول خدا بى اشكال و تحفه بوده , ولى امروزه رشوه و حرام است .

سرخسى در كتاب المبسوط ( ج 27 ص 125 ) مى گويد : پيامبر و ابوبكر و عمر , از مردم هديه مى پذيرفتند , ولى عمر بن عبدالعزيز از پذيرش آن امتناع ورزيد , زيرا آن را رشوه مى دانست .

بنا به نقل جاحظ , احمد بن الحسين بيهقى از زهرى , ديه نصرانى و يهودى در زمان رسول خدا و ابوبكر و عمر و عثمان مانند ديه مسلمان و به همان اندازه بود و ابوحنيفه نيز خون بهاى ذمى را مساوى خون بهاى مسلمان دانسته , ولى به نظر مالك بن انس اصبحى و احمد بن حنبل مروزى شيبانى , ديه كافر ذمى را معادل نصف و محمد بن ادريس معادل يك سوم خون بهاى مسلمان دانسته است .

و نيز بنا به نقل جاحظ , بيهقى از زهرى , معاويه نصف ديه كافر ذمى را به نفع بيت المال ضبط مى كرد و نصف ديگر آن را به اولياء مقتول مى داد .

ولى عمر بن عبدالعزيز سهميه بيت المال را لغو نمود و دستور داد تنها معادل نصف ديه مسلمان را به اولياء مقتول پرداخت نمايند . ( نيل الاوطاد شوكانى / ج 7 / ص . ( 55

همان طور كه مشاهده مى شود , عمل عمر بن عبدالعزيز و معاويه در زمينه ديه , مخالف عمل صحابه رسول خدا بود .

4 ـ مخالف صحابه با اجتهاد از راه رأى

در اين دوره , گر چه گروهى از اصحاب رسول خدا در مواردى كه داراى نص خاص نبود و بلكه بعضى از آنها حتى در مواردى كه داراى نص خاص بوده است به اجتهاد از راه رأى فتوا صادر مى كردند ولى گروهى ديگر از اصحاب از صدور فتوا از راه رأى و تفكر