در هر حال آنان در مواردى يا تصريح كرده اند كه از راه رأى احكامى را بيان نموده اند يا آنكه در اين باره فرمان صادر كرده اند .

تصريح ابوبكر بر عمل به رأى

جلال الدين سيوطى در كتاب تاريخ الخلفاء و ابوحامد محمد غزالى در كتاب المستصفى ( ج 2 , ص 242 ) مى گويد ابوبكر در مورد كلاله [1] گفت : (( اقول فيها برأيى فان يكن صوابا فمن الله و ان لم يكن فمنى و من الشيطان و الله و رسوله منه بريان . )) من بر طبق رأى خود حكم مى كنم اگر درست باشد از خداست و اگر درست نباشد از من و شيطان است , خدا و پيامبر از آن برى و كنار مى باشند .

و نيز جلال الدين سيوطى در كتاب تاريخ الخلفاء در زمينه داستان فرمان ابوبكر به عثمان بر تنظيم عهدنامه اى براى خلافت مى نويسد , پس از آنكه عهدنامه تنظيم و به نظر او رسانيده شد , ابوبكر دستهايش را بلند كرد و گفت : (( اللهم انى لم ارد بذلك الاصلاحهم و خفت عليهم الفتنة فعملت فيهم بما انت اعلم به واجتهدت لهم رأيا فوليت خيرهم (( . خدايا من در اين كار فقط مصلحت آنان را خواستم و چون ترسيدم كه آنها گرفتار فتنه شوند بدين جهت كارى براى آنان كردم كه تو , به آن داناترى و براى آنها از راه رأى اجتهاد كردم و بهترين آنها را والى قرار دادم .

و در كتاب تاريخ الخلفاء آمده : (( فلما استخلف عمر قال : انى لاستحيى ان ارشيئا قاله ابوبكر . )) زمانى كه عمر خلافت را تصدى نمود گفت من حيا مى كنم اظهار رأى كنم درباره آنچه كه ابوبكر گفته است .

فرمان عمر به اجتهاد از راه رأى

عمر بن خطاب هنگامى كه شريح , قاضى معروف را به عنوان قضاوت به كوفه فرستاد , به او گفت : (( انظر ما يتبين لك فى كتاب الله فلاتسئل عنه احدا و ما لم يتبين