13 عام و خاص :

مبحث عام و خاص از مباحث اصلى و بسيار پر اهميت اصول است . و در فهم احكام شرعيه , هم چنين درك صحيح قوانين و مقررات موضوعه نقش مهمى دارد .

قبل از ورود به بحث لازم است در خصوص چند عنوان و اصطلاح اصولى كه كاربرد فراوانى دارد , توضيح داده شود :

عام , عبارت از مفهومى است كه كليه افراد و مصاديق خود را شامل شود . مانند : همه دانشمندان به بشريت خدمت كرده اند .

خاص : برخلاف عام , برخى از افراد و مصاديق مفهوم را فرا مى گيرد . مانند : دانشمندان خداشناس به بشريت خدمت كرده اند .

مخصص , عبارت ا زقيد , صفت يا عبارتى است كه دايره شمول عام را محدود مى سازد . مانند : بازداشت افراد ممنوع است مگر به حكم قانون .

در جمله بالا عبارت[ ( مگر به حكم قانون]( , ممنوع بودن كل بازداشت ها را محدود كرده و به حكم قانون در مواردى آن را مجاز شناخته است .

همانگونه كه گفته شد , عام مفهومى است كه كليه مصاديق و افراد متعلق به خود را در بر مى گيرد . در عربى كلمات كل , جميع