[ ( ما هم اين هفته برون رفت و به چشمم سالى است](

ناگفته پيداست كه در اينجا مراد و مقصود شاعر ماه حقيقى موجود در آسمان نيست , بلكه شاعر با استخدام لفظ ماه و استعمال مجازى آن و بكار بردن صنعت تشبيه معشوقش را ستايش مى كند , ولى بعلت وجود علاقه مشابهت از حيث زيبايى بين ماه و معشوق كلمه ماه را در غير موضوع له حقيقى آن و براى بيان مقصود ديگرى مورد استعمال قرار مى دهد . اين نكته مكررا در اشعار حافظ ملاحظه مى شود كه مرادش از كلمات و ا لفاظ , معانى حقيقى آنها نبوده بلكه با بكارگيرى اين كلمات و الفاظ در معانى مجازى , ظرفين ترين و شيواترين مضامين عرفانى و لاهوتى را به منصه ظهور مىآورد .

در مورد علل استعمال الفاظ در معانى مجازى و كنايى و استعمارى اظهار نظرهاى گوناگونى صورت گرفته است . گروهى وجود اختناق و استبداد را علل اين نوع اقدام ذكر مى كنند و توضيح مى دهند . در مقاطعى از تاريخ به علت سلطه طاغوتى حكام , افراد منورالفكر براى بيان دردهاى اجتماعى و ايجاد رابطه با معبود الهى خود ناچار بودند منظور خود را در قالبهايى بيان كنند كه مورد مؤاخذه و تعقيب قرار نگيرند , و اهل فن هم به منظور و مقصود شاعر و نويسنده پى ببرد . گروه ديگر با رد اين عقيده مى گويند : شعرا و نويسندگان