3 حقيقت و مجاز :

در مباحث گذشته ديديم كه الفاظ براى رساندن معانى وضع شده اند و حالات چهار گانه وضع لفظ و وضعيت موضوع له را مورد مطالعه قرار داديم . حالا با توجه به مباحث گذشته مى خواهيم كاربردهاى عملى الفاظ را معين كنيم , و به همين جهت اولين موضوعى كه بايد در اين زمينه مورد بررسى قرا رگيرد حقيقت و مجاز است .

مراد از حقيقت اينست كه هر گاه لفظى . در معنايى كه براى آن وضع شده است بكار رود اين استعمال حقيقى و از نظر اصول , عنوان اين موضوع حقيقت است . مثلا وقتى مى گوئيم : ماه , و از اين لفظ يكى از اقمار آسمانى با مشخصات خاصى را اراده مى كنيم اين استعمال حقيقى است .

گاهى در محاورات به صورت ديگرى عمل مى شود , يعنى الفاظ براى موضوع له حقيقى مورد استفاده قرار نمى گيرند بلكه با ترتيبات و طبق قواعد خاصى براى معانى مجازى به خدمت گرفته مى شوند . مثلا در اشعار شعرا و كتب نويسندگان بكرات مشاهده مى شود كه الفاظ , كلمات و عبارات در غير موضوع له حقيقى مورد استفاده شعرا , ادبا و نويسندگان قرار مى گيرد , و به همين جهت