نام کتاب : اصول فقه شيعه نویسنده : فاضل لنكرانى، محمد جلد : 1 صفحه : 232
وجود
اضافه بين دو شىء به معناى داخل بودن در مقوله اضافه نيست، بلكه مقوله اضافه
داراى محدوده خاصى است، مثلًا خداوند متعال عالم به اشياء است و هرجا عالم بود،
معلوم هم هست و علم عبارت از اضافه و ارتباط بين عالم و معلوم است، درحالىكه
عنوان «عالمٌ» در «اللَّه تعالى عالمٌ» داخل در مقوله اضافه نيست، زيرا عناوين
جوهر و عرض مربوط به ممكن الوجود است و در مورد خداوند متعال راه ندارد. ايشان سپس
نتيجه مىگيرد كه مسأله وضع، امرى اعتبارى است همانند امور اعتباريهاى كه نزد شرع
و عقلاء وجود دارد، مثلًا در بيع، بايع به مشترى مىگويد: بعتك هذه الدار، و مشترى
مىگويد: قبلت. به دنبال اين عقد، عقلاء و شارع، ملكيت مشترى نسبت به خانه و ملكيت
بايع نسبت به ثمن را اعتبار مىكنند. بنابراين نقش بايع و مشترى در ايجاد اعتبار
ملكيت، نقش تسبيبى است يعنى توسط آنان زمينه اعتبار فراهم مىشود و اعتبار مستقيم
توسط شارع و عقلاء صورت مىگيرد. و همچنين در مورد زوجيت، البته با اختلافى كه بين
شارع و عقلاء در اين موارد وجود دارد. بديهى است كه ملكيت و زوجيت از امور واقعيه
نيست يعنى با ايجاد ملكيت و زوجيت، تحوّل و تكوينى در طرفين ايجاد نمىشود بلكه در
اينها فقط جنبه اعتبار وجود دارد. و حتّى واقعيت ذهنيهاى كه براى بعضى از امور
وجود دارد، براى امور اعتباريه وجود ندارد. مثلًا با تصوّر انسان در ذهن، كلّيتى
بر مفهوم آن عارض مىشود و اين كلّيت، واقعيت ذهنيه دارد. ولى در امور اعتباريه
حتى اين درجه از واقعيت هم وجود ندارد. سپس مىفرمايند: «مسأله وضع نيز از امور
اعتباريه است، زيرا در باب وضع، بين لفظ و معنا ارتباط واقعى وجود ندارد بلكه
واضع، ارتباطى را بين لفظ و معنا اعتبار مىكند. قبل از اينكه پدر براى فرزندش
اسمى وضع كند هيچ ارتباط واقعى بين فرزند و آن نام وجود نداشته است، بلكه پدر- با
فكر و مشورت- اسمى براى فرزندش انتخاب مىكند و با نامگذارى، يك ارتباط اعتبارى
بين نام و فرزند تحقّق پيدا مىكند. البته اعتبار ملكيت و زوجيت به دست شارع است
ولى در باب وضع مربوط به واضع است».
نام کتاب : اصول فقه شيعه نویسنده : فاضل لنكرانى، محمد جلد : 1 صفحه : 232