علم صرف و علم نحو را جداگانه تدوين نمايد بر اساس چه معيارى مسأله‌اى را جزء علم صرف و مسأله ديگر را جزء علم نحو بداند؟ آيت‌اللَّه خويى «دام ظلّه» مى‌فرمايد: اين دو مقام با يكديگر تفاوت دارند. در مقام اوّل‌، چون هدف اين است كه متعلّم بفهمد فلان مسئله، آيا مربوط به اين علم است يا مربوط به علم ديگر است؟ تمايز در اين مقام، راه‌هاى مختلفى دارد و ممكن است به هريك از موضوع يا محمول يا غرض باشد و حتّى ممكن است استاد، فهرستى اجمالى از مسائل علم را در اختيار محصّل قرار دهد و مثلًا بگويد هر مسأله‌اى كه در اين فهرست ذكر شده، مسأله‌اى نحوى است و هر مسأله‌اى كه ذكر نشده، خارج از مسائل علم نحو است. دليل اين مطلب اين است كه حقيقت هر علمى، حقيقتى اعتبارى است و وحدتى كه حاكم بر مسائل علم است، وحدتى اعتبارى است. يعنى مجموعه مسائلى كه از آن به «علم نحو» تعبير مى‌كنيم، داراى تركيبى اعتبارى است. معناى مركب اعتبارى اين است كه يك سلسله مسائلى را كنار هم گذاشته و مجموعه اين‌ها را به اعتبار اينكه در غرض واحدى دخالت دارند، به عنوان علم واحدى ناميده‌اند. [1] و تمييز هر مركب اعتبارى از مركب اعتبارى ديگر ممكن است به يكى از امور مذكور باشد. ولى تمايز در مقام دوّم‌ (مقام تدوين) به دو صورت است: صورت اوّل: علمى كه در مقام تدوين آن برآمده‌اند داراى ثمره‌اى عملى و فايده‌اى خارجى است، مثل اكثر علوم متداول- مانند فقه، اصول، نحو، صرف و ...-. تمايز

[1]- مثل تركّب اعتبارى كه در باب نماز مطرح است. نماز از خصوصيات مختلف تركيب شده است ولى اين تركّب، يك تركّب حقيقى نيست زيرا مقولات مختلف قابل اجتماع واقعى نيستند، بلكه تركّب- در مورد نماز- تركّبى اعتبارى است به لحاظ اينكه شارع مقدّس ملاحظه كرده است كه اين مجموعه- كه به عنوان «صلاة» نام‌گذارى شده- در آثار و اهدافى- مثل معراجيت مؤمن و مقرّبيت كلّ تقي و ...- دخالت دارد.