نارسايى فلسفه مادى

ماركسيسم، فلسفه خود را علمى كه براساس حس استوار است مى داند. فلسفه اى كه براين اساس استوار باشد نمى تواند ضرورت وجودى ميان علت مادى و معلول آن را ثابت كند، زيرا حس بيش از اين ثابت نمى كند كه پس از مرغ، جوجه و پس از جوجه مرغ است و به تعبير ديگر بيش از «توالى» و مصاحبت دو موجود، چيزى را ثابت نمى كند.

و از حس جز توالى و پشت سر هم آمدن، چيز ديگرى را نمى توان نتيجه گرفت، در اين صورت، چگونه مى توان يك نوع ضرورت ذاتى ميان اين دو را ثابت كرد؟ ضرورتى كه بگويد بايد چنين باشد و جز اين محال است. زيرا ضرورت يك انديشه عقلى و فكرى است آن هم در مورد دليل و نتيجه و جز عقل براى ادراك آن راهى نيست حالا كه نمى تواند چنين ضرورتى را ثابت كند، چطور مى تواند نياز به غير خود (ضد) را نفى كند و بگويد: ديالك تيك ما را مصممانه از عليت بيرون بى نياز مى سازد.

بازگشت به اصل عليت

ماركس با طرد جنبه ايده آليستى ديالك تيك هگل به اصل عليت، كه قبل از هگل و بعد او مورد پذيرش همه فلاسفه جهان است، بازگشت كرده و به جاى اصل «دليل» و «استنتاج»، «اصل عليت» را قرار داده است روى اساس عليت، تولد ضدى از ضدى بسان تولد فرزند از مادر خواهد بود، و مادر جز علت قابلى نقش ديگرى ندارد و همگى