وى در سخنان خود، روى اين قسمت تكيه مى كند و مى گويد: براى يافتن علل پديده ها بايد به دنبال دليل هاى منطقى آن ها رفت، به جاى كوشش براى اثبات ضرورت وجودى علّى آن ها بايد براى اثبات ضرورت منطقى شان تلاش كرد، چون مقولات نظم دهنده دليل اند و داراى نظامى منطقى مى باشند. روى اين نظام بايد مقولات را كشف كرد و از كلى ترين مقولات كه همان مقوله هستى است آغاز نمود و مقولات ديگر را به ترتيب آن استخراج كرد.

نخستين بخش منطق هگل به طور كلى درباره مقولات هستى است كه به عقيده وى شعور ساده و وجدان خام آدمى، آن ها را براى شناخت جهان به كار مى برد. دومين بخش، درباره مقولات ذات (ماهيت) است كه موضوعات علوم را تشكيل مى دهد. سومين بخش، درباره صورت معقول است كه موضوع فلسفه مى باشد. وى در هر سه بخش مى كوشد هر مقوله اى را از مقوله پيش طبق سه پايه نامبرده استخراج كند.[1]

وى به حكم وحدت نظام ذهن و عين معتقد است كه عين اين نظام، آن هم به صورت استخراجى از تز و آنتى تز در جهان خارج نيز موجود است و همان سير در جهان عقلى و فكرى، در جهان عينى نيز حكمفرما مى باشد.

خلاصه، وى سير مفاهيم ذهنى را در ذهن و سير پديده ها را در عين از طريق مثلث مخصوص به خود تشريح مى كند و هر دو را به يك شكل حل مى نمايد.