تكامل خواهند بود، زيرا وقتى جسم توان اين را داشت كه از نقطه اى به نقطه اى ديگر منتقل گردد، با انتقال خود اين توان را به فعليت مى رساند. از اين جهت تمام حركات اعم از مكانيكى و ديناميكى و همه نوع تحولات اعم از عرضى و جوهرى، از ديده يك فيلسوف تكامل است; البته تكامل از نظر فلسفى، نه از ديده علمى، زيرا ملاك در تكامل فلسفى اين است كه قوه ها و توان ها به فعليت ها برسد، خواه در كمال جسم تشديدى رخ دهد يانه، در حالى كه تكامل از نظر علمى اين است كه بر حجم كمال افزوده شود، و كمال برترى، جانشين كمال پيشين گردد از اين نظر، حركت جسم از نقطه اى به نقطه اى يا حركت وضعى، از نظر فلسفى حركتى است به سوى كمال، كه در آن توان به فعليت مى رسد در حالى كه از نظر علمى چنين حركتى به سوى كمال نبوده و جسم كمال برترى را به دست نمى آورد.

هرگاه ملاك تكامل، همان باشد كه استالين مى گويد: يعنى تبدل تز از طريق آنتى تز به سنتزهاى كامل تر و از تبديل كيفى به كيف[1] ديگر بايد اعتراف نمود بسيارى از تبدلات مانند، حركت هاى دوره اى است و از تكامل و پيدايش كيف جديد در بسيارى از مراحل، خبرى نيست بلكه حتى در مواردى فقط يك نوع افزايش كمى است.

تخم سيب پس از كاشتن، به درخت بزرگى تبديل مى شود و درخت در هر سال مثلا صد كيلو سيب مى دهد تبديل تخم سيب به درخت سيب، هر چند كيفيت جديد است، ولى اگر نتيجه را در نظر