دوره هاى پيشين، اين فكر را پديد مى آورد كه در ميان عوامل سازنده تاريخ شايد عواملى باشند كه بر ما مخفى مانده باشند، تا چه رسد كه تمام عوامل شناخته شده محرك تاريخ را كنار بگذاريم و از ميان آن ها به يك عامل به نام «عامل اقتصادى»، و مسائلى پيرامون آن چون «مبارزه طبقاتى» و «تكامل ابزارهاى توليدى» روى آوريم و تمام ايده ها و انديشه ها را با آن تفسير و توجيه كنيم.

به راستى اگر مقصود از جستجوى عامل اصيل تاريخ اين است كه زيربناى تمام حوادث تاريخ را اعم از جزئى و كلى، تعيين كنيم و علت منطقى آن ها را به دست آوريم، چنين كارى جز كاوش در يك امر بسيار مشكل و پيچيده و سراپا ابهام چيزى نيست.

زيرا اطلاعات ما از زندگى انسان هاى نخستين آن چنان ناچيز است كه دكتر «فيلر» يكى از مشهورترين باستان شناسان جهان، در اين باره چنين مى گويد:

«معلومات كنونى ما كه براى نشان دادن اجتماعات بشر ابتدايى در اختيار داريم، بسيار ناچيز است و به همين جهت اعتماد ما در اين مسائل به نظريات خواهد بود... .

خلاصه تحليل خصوصيات نمونه انسان هاى منقرض شده يك مطلب بسيار دشوار و بى فايده است.[1]

نه تنها عامل اصيل تاريخ در زندگى انسان هاى نخستين، مستور و پنهان است، بلكه علل حوادث و جريان هاى انسان هاى بعدى، يعنى انسان هايى كه خود را در تاريخ مدوّن نمودار ساخته اند، كاملا مجهول و تاريك مى باشد.