عوامل گردش تاريخ باشد، زيرا گاهى به عللى نامعلوم تغييراتى در ژن برخى نژادها پيدا مى شود كه خود مايه دگرگونى در نسل هاى بعد مى گردد، به گونه اى كه نسل آينده، از يك رشته برجستگى هاى ظاهرى و باطنى برخوردار مى گردد. چنين انقلابى در حيوانات به وجود مى آيد مثلا حيواناتى كه از يك جفت به وجود مى آيند، داراى امتيازاتى مى گردند، و نسل آن ها با نسل همنوعان شان كاملا متفاوت مى باشد، مانند گوسفند «قره كل» كه پشم آن، امتيازات خاصى دارد.

ممكن است وجود نوابغ، و يا برترى برخى از نژادها مربوط به اين نوع از تغييرات ناگهانى و درونى باشد. و در عين حال از تأثير آب و هوا، در اختلاف استعداد و نژاد در غالب موارد، نبايد غفلت كرد... .

در اين جا بحث هاى مقدماتى ما درباره عوامل سازنده تاريخ به پايان رسيد و در ضمن روشن شد كه برخى از عوامل به برخى ديگر بازگشت مى كنند.