دانش و احاطه علمى آنها به اسرار توحيد و عظمت و قدرت آفريدگار، به طور مسلم كسبى نيست بلكه خدادادى است ـ مع ذلك ـ در كتاب وسنت تعريفهاى زيادى درباره آنها شده است.

دانشمندان در باره فرق « حمد» و « مدح» مى گويند:

« اَلْحَمْدُ هُوَ الثَّناءُ بِالِّلسانِ عَلىَ الْجَمِيلِ الإخْتِياري وَ الْمَدْحُ هُوَ الثَّناءُ بِالِّلسانِ عَلىَ الْجَمِيلِ سَواءٌ كانَ اِخْتِيارياًّ اَوْ غَيْرَ اِخْتِيارِىّّ» .

( ستودن اوصاف و كارهاى نيك را كه دراختيـار صاحب آنها باشد« حمـد» مى گويند ولى درمدح لازم نيست كه آن كار نيك در اختيار دارنده آن باشد، بلكه مدح كارها و اوصاف نيكى كه خـارج از اختـيار شـئ است نيز بـى مانع است چنان كه مى گويند:« مَدَحْتُ اللُّؤلُؤَ عَلى صِفائِها» به طور مسلم زيبائى لؤلؤ و جواهرات گرانبها درخور تحسين و مدح است ولى آن زيبائى و دلربائى از اختيار آن خارج است بنابراين « مدح» انبيا برترك معصيت، اگرچه به خاطر نيروى خارج از اختيار باشد بى اشكال است.

پاسخ حلِّى:

دانشمندان عصمت را چنين تعريف كرده اند: « اَلْعِصْمَةُ كَوْنُ الْمُكَلَّفُ بِِحَيْثُ لا يُمْكِنُ اَنْ يَصْدُرَ عَنْهُ الْمَعاصِى مِنْ غَيْرِ اِجْبار لَهُ عَلى ذلِكَ». (مكلف بر اثر نيروى عصمت، از گناه باز داشته مى شود، ولى در عين حال مجبور و مضطربه ترك معصيت نيست، اين عبارت كه اساطين فن الهى آن را فرموده اند، آشكارا مى رساند كه پيامبران بر اثر عصمت از گناه كردن باز داشته مى شوند، ولى ـ مع الوصف ـ مجـبور به ترك معصـيت نيستند، و توانائـى عقلـى، و امكان ذاتـى از آنها سلب نمى شود، ومقصود از جمله:« لايمكن ان يصدر» نفى امكان وقوعى است نه امكان