كنيم [1]؟خداى تعالى اين آيت فرستاد: وَ إِمّٰا يَنْزَغَنَّكَ ،اى يصيبنّك و ينالنّك؛ اگر به تو[14-پ]رسد از شيطان نزغى؛و اصل آن حركت باشد،يقال:نزغه [ينزغه] [2]اذا حرّكه،و نزعه [3]عرقه اذا نبض و هاج.و فيه لغتان:نزغ و نغز،يقال:ايّاك و النّزّاغ و النّغاز،و هو الولوع بالفساد.قال اللّه تعالى: مِنْ بَعْدِ أَنْ نَزَغَ الشَّيْطٰانُ بَيْنِي وَ بَيْنَ إِخْوَتِي [4]... اى افسد.حق‌تعالى گفت اگر چنان باشد كه از شيطان وسواسى و تحريكى و فسادى به تو رسد و تو را بجنباند،پناه با خداى ده و با او گريز كه او سميع و عليم است،شنوا و داناست؛شنواست وسواس شيطان را و داناست به احوال او و شما.

إِنَّ الَّذِينَ اتَّقَوْا إِذٰا مَسَّهُمْ طٰائِفٌ مِنَ الشَّيْطٰانِ -الآية؛ابن كثير و كسائى و ابو عمرو خواندند و اهل بصره:طيف بى«الف»و باقى قرّاء طائف به«الف»،و اين هر دو لغت است؛كالميت و المائت.و بعضى اهل علم فرق كردند؛ابو زيد گفت:

طاف الرّجل اذا اقبل و ادبر،و اطاف يطيف اذا جعل يستدير بالقوم و يأتيهم من نواحيهم.و طاف الخيال يطيف طيفا اذا المّ في المنام.بعضى دگر گفتند:الطّائف ما طاف بك من وسوسة الباطل.طايف آن وسوسه‌اى باشد كه تو را در دل آيد از باطلى،و طيف ديوانگى باشد،و طيف نيز خيال باشد،قال[الشّاعر] [5]:

و مرّ طيف على الاهوال طرّاق [6].

و قال الاعشى:

و تصبح من غبّ [7]السّرى و كأنّما المّ بها من طائف الجنّ اولق
حق‌تعالى گفت:آنان كه متّقى و پرهيزكار باشند و خداى ترس،چون وسوسه‌اى از شيطان به ايشان رسد يا رنجى كه جنس سودا و جنون باشد، تَذَكَّرُوا ، خداى را ياد كنند و نام خداى برند.عبد اللّه عبّاس گفت:طايف نزغتى باشد از نزغات شيطان.كلبى گفت:گناهى.مجاهد گفت:خشمى، تَذَكَّرُوا ،خداى را ياد