وَ إِنْ كُنّٰا عَنْ دِرٰاسَتِهِمْ لَغٰافِلِينَ ؛و[اگرچه ] [1]ما از درس ايشان كتابهاى خود را غافل بوده‌ايم.

و گفتند:«ان»به معنى«ما»ى نافيه است؛و ما غافل نبوديم [2]از درس ايشان،و اولى‌تر آن باشد كه«ان»مخفّفه باشد از ثقيله براى«لام»كى كه [3]در خبرش آمد.

أَوْ تَقُولُوا لَوْ أَنّٰا أُنْزِلَ عَلَيْنَا الْكِتٰابُ لَكُنّٰا أَهْدىٰ مِنْهُمْ ؛و تا شما نگويى [4]اگر كتابى بر ما انزله كرده بودندى ما از ايشان مهتدى‌تر بوديمى [5]و مشرع‌تر [6]به استدلال به آن و استخراج ادلّه ازآنجا و تمسّك كردن به آن،و از حقّ او [7]آن است كه از پى او فعل آيد و اگر جايى بود كه از پى او اسم باشد [8]،تأويل فعل بود چنان كه اين جا [9]هست و التّقدير:لو انزل علينا الكتاب،براى آن‌كه«لو»حرف شرط باشد و ذوات موجودۀ باقيه شرط نتواند بودن،و مثله قولهم:لو ذات سوار لطمتنى،اى لو لطمتني ذات سوار لطمتني،اوّل بيفگند اعتمادا على الثّانى و مثله قوله الشّاعر:

لو غيركم علق [10]الزّبير بحبله ادّى الجوار الى بنى العوّام
خداى تعالى گفت:قد جاءكم بيّنة من ربّكم،آمد از خداى به شما بيّنتى [11]و حجّتى و دلالتى و بيانى و لطفى،و ادلّۀ مؤدّى با حق و مراد به«هدى» اين جا بيان و لطف [12]باشد،آنگه گفت:كيست ظالم‌تر از آن‌كس -يعنى ظالم‌تر بر خود از آن‌كس -كه به دروغ دارد آيات خداى را و از آن عدول كند و اعراض