نام کتاب : روض الجنان و روح الجنان في تفسير القرآن نویسنده : الرازي، ابوالفتوح جلد : 8 صفحه : 301
شَيْءٍ عِلْماً ،و خداى ما واسع است از روى علم به همه چيزى،و معنى آن است كه خداى تعالى عالم است به جميع معلومات بر هر وجه كه صحيح باشد كه معلوم باشد،و نصب«علما»بر تميز است. عَلَى اللّٰهِ تَوَكَّلْنٰا ،بر سبيل تفويض و استكانت به خداى،گفت:بر خداى توكّل كرديم تا خداى شرّ شما از ما كفايت كند.آنگه گفت بر سبيل دعا و تضرّع: رَبَّنَا افْتَحْ ،بار خدايا حكم كن ميان ما و قوم ما بحق.عبد اللّه عبّاس گفت.من نمىدانستم كه معنى«فتح»در اين آيت چيست،تا دختر سيف ذو اليزن [1]را ديدم كه مىگفت شوهرش را:تعالى افاتحك أى اقاضك،بياتا با تو مفاتحه كنم [2]،يعنى محاكمه.و فرّاء گفت:اهل عمّان قاضى را فتّاح خوانند،يقولون بينى و بينك الفتّاح،أى القاضي،و قال [3]:
أ لا أبلغ أبا عصم رسولا فإنّي عن فتاحتكم غنيّ و جبّائي گفت:معنى [4]او آن است كه بار خدايا ما را برهان و اين كافران را هلاك گردان [5].
وَ قٰالَ الْمَلَأُ الَّذِينَ كَفَرُوا مِنْ قَوْمِهِ ،گفتند آن گروه [6]اشراف قوم شعيب از كافران:اگر شما متابعت شعيب كنى [7]و در دين او شوى [8]زيانكار باشى [9].و«إذا» در اين جاى كه هست ملغاست براى آنكه در ميان مبتدا و خبر افتاده است، عمل نصب نمىتواند كردن،چه او آنجا معمل [10]باشد كه جواب باشد و در عمل نصب نمىتوان كردن،چه او آنجا معمل [11]باشد كه جواب باشد و در فعل مضارع شود،چنان كه كسى گويد:انا آتيك،تو گويى:اذا اكرمك.
فَأَخَذَتْهُمُ الرَّجْفَةُ فَأَصْبَحُوا فِي دٰارِهِمْ [12]جٰاثِمِينَ ،كلبي گفت:«رجفة» زلزله باشد،خداى تعالى گفت:ايشان را رجفه [13]بگرفت.عبد اللّه عبّاس گفت: