عرش هست كه آن را ماء الحيوان خوانند،ايشان در گور به آن باران برويند چنان كه در رحم برويند و چنان كه زرع به آب برويد،تا آنگه كه تنهاى ايشان تمام خلق شود.خداى تعالى بفرمايد تا روح در ايشان دمند،آنگه خواب بر ايشان افگند تا خواب ببرد ايشان را به نفخ ديگر زنده شوند و ايشان طعم خواب در دماغ خود يابند چون مردم كه از خواب بيدار شوند عند آن گويند: يٰا وَيْلَنٰا مَنْ بَعَثَنٰا مِنْ مَرْقَدِنٰا هٰذٰا مٰا وَعَدَ الرَّحْمٰنُ [1]-الآية.

قوله: وَ الْبَلَدُ الطَّيِّبُ يَخْرُجُ نَبٰاتُهُ بِإِذْنِ رَبِّهِ ،عبد اللّه عبّاس و حسن و مجاهد و قتاده و سدّى گفتند:اين مثلى است كه خداى تعالى بزد براى مؤمن و كافر، تشبيه كرد مؤمن را در ايمان و طاعات و افعال و انتفاع به اوامر و نواهى خداى به ايتمار و انزجار به زمين خوش مستعدّ صالح نبات[را] [2]كه چون باران بر او آيد و او صلاحيت و استعداد دارد،انواع نبات بر او پديد آيد به فرمان خداى.و تشبيه كرد كافر [3]را در كفر[و] [4]آنچه كند [5]از معصيت به زمين سبخه شوره كه اگرچه بسيار باران بر او آيد،چون او صلاحيت و استعداد ندارد هيچ نبات نروياند،يعنى آن مؤمن كه[او] [6]دل [7]رقيق دارد و رياضت كرده باشد [8]به نظر و تفكّر و به آداب عبوديّت متأدّب شده،چون امرى از اوامر خداى بشنود يا وعظى از مواعظ رسول او [9]در دل او جايگير شود و ثبات كند و بيخ زند [10]و شاخ كشد،چون نبات در زمين پاك و كافر چون دل قاسى [11]دارد از انديشه و رقّت دور عهد،و عادت نداشته به نظر،و تربيت نيافته به تفكّر چون مرده شده از كفر و معصيت اگرچه بسيارى مواعظ از خدا و رسول بر او خوانند هيچ اثر نكند [12]،چنان كه باران