كه در يك روزگار دو پيغامبر و ده پيغامبر و بيشتر و كمتر باشند،و يكى بر يكى مفضّل باشد،نبينى كه لوط-عليه السّلام-در روزگار ابراهيم بود و مفضّل نبود بر ابراهيم بل ابراهيم بر او مفضّل بود به اجماع.

وَ مِنْ آبٰائِهِمْ ،از پدران اين پيغامبران[92-ر]. وَ ذُرِّيّٰاتِهِمْ ،و فرزندان ايشان و برادرانشان،و تقدير آن است كه:و كلاّ فضّلنا على العالمين و فضلنا ايضا من آبائهم و ذرّيّاتهم و اخوانهم على كثير من النّاس.و از اينان كه ذكر كرديم از خويشان اين پيغامبران كه با پيغامبران بودند يا اوصيا يا اوليا،تفضيل داديم نيز ايشان را بر بسيارى مردمان ازآن‌كه [1]به مرتبه فرود [2]ايشان بودند و در منزلت ثواب دون ايشان بودند. وَ اجْتَبَيْنٰاهُمْ ،و ما ايشان را برگزيديم و هدايت كرديم و راه نموديم به راه راست،از اينان [3]و الطاف و توفيق و نبوّت و آنچه ايشان را به ثواب و نعم رساند.

ذٰلِكَ هُدَى اللّٰهِ ،اين ره دين خداست آن را كه خواهد به آن راه نمايد از بندگانش،و لا محال هيچ فعل نكند قديم-جلّ جلاله-تا نخواهد [4]،براى آن‌كه هر فعل كه كند عالم باشد به آن و ساهى نبود از آن و براى غرضى صحيح كند،و چون چنين باشد لا بد مريد باشد آن را،پس معنى آيت آن است كه:هدايت او بى‌ارادۀ او نبود و روا بود كه هدايت آنجا نيز مراد ثواب باشد چنان كه در اوّل آيت هست من قوله: كُلاًّ هَدَيْنٰا وَ نُوحاً هَدَيْنٰا مِنْ قَبْلُ ،و آن هدايت ثواب است لقوله تعالى: وَ كَذٰلِكَ نَجْزِي الْمُحْسِنِينَ ،و جزا جز به ثواب لايق نباشد،پس گفت:هدايت دهم آن را كه خواهم يعنى ثواب،و ثواب جز مستحق را نخواهد تا دهد،نبينى كه گفت:

وَ لَوْ أَشْرَكُوا لَحَبِطَ عَنْهُمْ مٰا كٰانُوا يَعْمَلُونَ ،و اگر شرك آرند عمل ايشان باطل و محبط شود و ثواب عمل باشد كه محبط شود.امّا معنى«احباط»اين جا آن است كه دگر جايها بيان كرديم:من نفى الوقوع على وجه يستحقّ به الثّواب،معنى آن است كه اگر شرك آرند هر عمل [5]كه كنند [6]و كرده باشد [7].همه بر وجهى بود [8]كه برآن