نام کتاب : روض الجنان و روح الجنان في تفسير القرآن نویسنده : الرازي، ابوالفتوح جلد : 7 صفحه : 203
جمعش اطيار و طيور باشد،مثل:قيل و اقيال و ذيل و اذيال و بر فعول كفحل و فحول و دخل و دخول،و گفتند:اطيار جمع طاير باشد،كصاحب و أصحاب و شاهد و أشهاد،و آنكه [1]جنس گفت،براى«لام»گفت. بِإِذْنِي ،به فرمان من و ارادۀ من نه به فرمان و ارادۀ خود. فَتَنْفُخُ فِيهٰا ،در او دميدى تا مرغ گشت به فرمان من.
در خبر چنين است كه عيسى-عليه السّلام-از گل،مرغى كه خواستى بكردى به شكل آن مرغ و باد [2]در او دميدى خداى تعالى او را مرغ كردى از گوشت و خون و روح در او دميدى تا بپريدى،و روا بود كه اين كنايه باشد ازآنكه به دعاى او خداى تعالى روح در او آفريدى،و اگر آنجا [3]نفخى حقيقى نبودى و نفخ براى تشبيه نفخ گفت با روح،فانّ الروح ريح و چنان باشد كه خداى تعالى گفت در حقّ آدم: وَ نَفَخْتُ فِيهِ مِنْ رُوحِي [4]،و چنان كه رسول-عليه السّلام-گفت در حقّ جنين:
انّ اللّه يبعث اليه ملكا عند تمام مائة و عشرين يوما فينفخ فيه الرّوح و يكتب اجله و رزقه و شقى هذا و سعيد ،گفت:جنين را در شكم مادر خود چون صد و بيست روز [5]تمام شود خداى تعالى فرشته [6]بفرستد تا روح در او دمد و اجل و روزيش بنويسد و شقاوت و سعادتش.و معلوم است كه فرشته در شكم مادرش نشود،و انّما خداى تعالى بيافريند فرشته را و اعلام كند فرشته را.
وَ تُبْرِئُ الْأَكْمَهَ وَ الْأَبْرَصَ بِإِذْنِي ،و نيك مىكردى نابينا مادرزاد را و پيس را و اين دو چيز است كه اطبّا از علاج آن عاجز باشند،و نسبت اين چيزها با عيسى براى آن كرده كه به دعاى او بود. وَ إِذْ تُخْرِجُ الْمَوْتىٰ ،و چون برون مىآوردى مردگان [7]را [51-ر]از گورها [8]زنده كرده،يعنى[من] [9]به دعاى تو زنده مىكردم ايشان را. [10]و