خلاف در آن است كه [1]هل يرجع الى جميعها قطعا،أو الى كلّ واحدة منها قطعا،أو الى ما يليه قطعا؟و كلام در اين مسئله جاى دگر بيايد [2]مستقصى- إن‌شاءاللّٰه-و جز به قرينه رد نتواند كردن [3]إلى أحد المحتملين و قطع كردن كه راجع است با يكى از اين.و بعضى اهل علم گفتند معنى آن است كه:لو لا فضل اللّٰه عليكم لاتّبعتم الشّيطان كلّكم،چنان كه گويند:قلّ ما رأيت مثله،أى [4]ما رأيت مثله،و قال:قليل المثالب و القادحة [5]،أى لا قادحة [6]فيه و لا مثلبة-و اللّٰه اعلم بمراده.

قوله: فَقٰاتِلْ فِي سَبِيلِ اللّٰهِ ،آنگه رسول-عليه السّلام-را فرمود كه:تو به كار خود مشغول باش و مبالات مكن به تخلّف منافقان و ارجاف مرجفان،تو در سبيل خداى جهاد كن [7]كه تكليف ايشان بر تو نيست تا ضرر معصيت ايشان با تو آيد،بل تكليف ايشان بر ايشان است و وبال و ضرر فعل ايشان برايشان بود،تو را جز تكليف خود نيست.آنگه گفت: وَ حَرِّضِ الْمُؤْمِنِينَ ،مؤمنان را تحريض كن بر جهاد تا كسى گمان نبرد كه به اين كه خداى تعالى گفت: لاٰ تُكَلَّفُ إِلاّٰ نَفْسَكَ ،او را نيست كه مردمان را جهاد فرمايد.و«تحريض»و«تحضيض»و«حثّ»به يك معنى باشد،و در آيت دليل است بر آنكه خداى تعالى به گناه كسى،ديگر را نگيرد.

و در آن‌كه اين«فا»في قوله: فَقٰاتِلْ ،به چه تعلّق دارد دو قول گفته‌اند:يكى آن‌كه جواب آن است كه گفت: [وَ] [8]مَنْ يُقٰاتِلْ فِي سَبِيلِ اللّٰهِ[فَيُقْتَلْ أَوْ يَغْلِبْ فَسَوْفَ نُؤْتِيهِ أَجْراً عَظِيماً [9]، فَقٰاتِلْ فِي سَبِيلِ اللّٰهِ] أنت ايضا طمعا في ذلك،و گفته‌اند تعلّق دارد بقوله: وَ مٰا لَكُمْ لاٰ تُقٰاتِلُونَ فِي سَبِيلِ اللّٰهِ [10]، فَقٰاتِلْ ،چرا كارزار