حكم شرع از ايشان‌اند و حكمشان حكم مسلمانان است در مناكحه و موارثه و مانند اين.و شهيد اين جا به معنى حاضر است،فعيل به معنى فاعل [1].

وَ لَئِنْ أَصٰابَكُمْ فَضْلٌ مِنَ اللّٰهِ ،و اگر فضلى رسد شما را از خداى چون ظفرى و غنيمتى،تمنّا كنند [2]كه كاشك [3]با ايشان بودى [4]تا از آن غنيمت نصيب يافتى [5]، و خداى تعالى ايشان را به اين تمنّا ذمّ كرد براى دو وجه:يكى [6]رغبت ايشان در عاجل غنيمت و ايثار آن بر ثواب آخرت براى شكّ ايشان در ثواب و جزا،دگر حسد ايشان بر مؤمنان و آن‌كه اين گفتار بر وجه حسد گفتند.

و قوله تعالى: كَأَنْ لَمْ تَكُنْ [7]بَيْنَكُمْ وَ بَيْنَهُ مَوَدَّةٌ ،در او سه قول گفتند:يكى آن‌كه اعتراضى است كه افتاد بين القول و التمنّي بمثابة حشو،و از اعراب او را موضعى نباشد،و تقدير اين است:ليقولن يا ليتنى كنت معهم فأفوز فوزا عظيما كأن لم يكن بينكم و بينه مودّة،و اين قدر از كلام خداى-جلّ جلاله-باشد مبتدا حكايت نباشد از قول ايشان.

و وجهى دگر آن است كه:در كلام تقديم و تأخيرى هست،و تقدير اين است:

ليقولنّ يا ليتني كنت معهم فأفوز فوزا عظيما،كأن لم يكن بينكم و بينه مودّة،و اين قدر از كلام خداى جلّ جلاله باشد مبتدا حكايت نباشد از قول ايشان.

و وجهى دگر آن است كه در كلام تقديم و تأخيرى هست،و تقدير اين است [8]كه: قٰالَ قَدْ أَنْعَمَ اللّٰهُ عَلَيَّ إِذْ لَمْ أَكُنْ مَعَهُمْ شَهِيداً ،كأن لم يكن بينكم و بينه مودّة،بر اين قول محلّ او نصب باشد على أنّه مفعول به لقال،و اين وجه اختيار ابو على الفارسىّ است.

وجه سه‌ام آن‌كه:موضع او حال بود،چنان كه گويى:مررت بزيد كأن لم يكن بيني و بينه معرفة فضلا على المودّة،أى مررت به و الحال هذه أى مشبّها [9]بمن