گواهان خداى باشد-جلّ جلاله-كما قال تعالى: وَ كَذٰلِكَ جَعَلْنٰاكُمْ أُمَّةً وَسَطاً لِتَكُونُوا شُهَدٰاءَ عَلَى النّٰاسِ [1]،اين دو قول از گواهى است.و بر اين قولها فعيل به معنى[فاعل باشد،و معنى دگر محتمل است،و آن آن است كه:تشهده الملائكة، فرشتگان به قتل او و وفات او حاضر باشند،و بر اين قول فعيل به معنى] [2]مفعول باشد،و صلاح استقامت نفس باشد در حسن عمل،و مصلح مقوّم نفس خود يا كار ديگرى باشد.

وَ حَسُنَ أُولٰئِكَ رَفِيقاً ،نصب او گفتند بر تمييز است،و اولى‌تر آن بود كه بر حال باشد.امّا آن‌كه چرا لفظ واحد گفت،با آن‌كه ذوا الحال [3]جمع‌اند،چند قول گفتند:يكى آن‌كه ذهب به مذهب الفعل،و الفعل لا يثنّى و لا يجمع.يكى آن‌كه رجع بالوصف إلى كلّ واحد منهم.قولى دگر آن است كه:عرب اين جنس را چون نصب كنند بر حال يا تمييز،آنجا هم واحد گويند [4]هم جمع،قال اللّٰه تعالى: ثُمَّ يُخْرِجُكُمْ طِفْلاً [5].و قالوا:للّٰه درّهم فارسا،و هؤلاء من احسن النّاس وجها أو [6]سيرة و طريقة،و يقولون أيضا:فرسانا و وجوها.قولى [7]دگر آن است كه:لفظ واحد به جاى جمع نهاد،نحو قوله: وَ يُوَلُّونَ الدُّبُرَ [8]،و: يَنْظُرُونَ مِنْ طَرْفٍ خَفِيٍّ [9]،قال الشّاعر [10]:

نصبن الهوى ثمّ ارتمين قلوبنا باعين اعداء و هنّ صديق
اراد اصدقاء،و اصل كلمه من الرّفق باشد.و فعيل به معنى مفاعل باشد، كالأكيل و النّديم و الجليس و الصّديق.

و در متناول [11]آيت سه قول گفتند:يكى عكرمه گفت مراد به پيغامبران محمّد مصطفى است-صلّى اللّٰه عليه و آله-و به صدّيقان ابو بكر صدّيق [12]،و به شهداء عمر و