انفس،طباع [1]چهار:صفرا و سودا و بلغم و خون.در آفاق چهار باد پديد كرد:شمال و جنوب و صبا و دبور،در انفس،چهار باد:مجريه [2]و ممسكه و هاضمه و دافعه،تا يكى براند [3]،يكى بدارد،يكى هضم كند يكى دفع كند.

در آفاق،چهار جوى پديد كرد:جيحون و سيحون و نيل و فرات،در انفس چهار جوى پديد كرد:اكحل و قيفال و باسليق و ابطى [4].در آفاق،نبات الوان پديد كرد، از:زرد و سبز و سرخ و سياه و سپيد و لعل و كبود،در انفس،شعور الوان پديد كرد، از:سياه و سپيد و احمر و اشقر و اشهب و اصهب.در آفاق،چهار چشمه به چهار طبع [5]پديد كرد:ملح و عذب و زعاق و منتن،در انفس،همچنين چهار چشمه پديد كرد:ملح در چشم،زعاق در [6]گوش،عذب در دهن،منتن در بينى.از آيات آفاق، قِطَعٌ مُتَجٰاوِرٰاتٌ [7]،بهرى نبات روياند بهرى نه،همچنين در انفس بر يك جاى از تن آدمى بهرى موى روياند و بهرى نه.در آفاق آتش پديد كرد،در انفس آتشى در جگر نهاد و يكى در طحال و يكى در دل و يكى در معده.در آفاق معادن مختلف پديد كرد،در انفس،حواس پنج [8]نهاد،از:سمع و بصر و شم و ذوق و لمس.از آيات آفاق،ابر است كه گاهى ببارد و گاهى نه [9]،در انفس [10]چشم پديد كرد كه گاهى بگريد و گاهى نه.

از آيات آفاق،ستارگان هفت [11]در افلاك خود [12]،و از آيات نفس [13]اعضا هفت [14]:

سمع در انسان بمثابت زحل كرد در آسمان و او را دو برج نهاد:يكى جدى و يكى [15]دلو،لا جرم در برآن [16]سمع،در دو[171-ر]برج نهاد و آن دو گوش است.بصر در