قرآن يا خداى ايشان را. وَ بُشْرىٰ لِلْمُحْسِنِينَ ،و بشارت و مژده نكوكاران را.و محل او دو وجه را محتمل است از اعراب:يكى رفع على تقدير وَ هٰذٰا كِتٰابٌ مُصَدِّقٌ ... وَ بُشْرىٰ لِلْمُحْسِنِينَ ،او هو بشرى.و روا بود كه نصب بود على محل لينذر [1]اى انذارا و بشارة.و شايد كه حال بود على قراءة من قرأ باليا،اى منذرا.و مبشرا حال باشد از قرآن،و مثاله قوله:جئتك لازورك و اكراما لك،او [2]مكرما لك.و روا بود كه مصدرى بود محذوف الفعل،اى و لتبشر [3]المؤمنين بشرى.

إِنَّ الَّذِينَ قٰالُوا رَبُّنَا اللّٰهُ ثُمَّ اسْتَقٰامُوا- ،الآية،آنان كه گفتند:خداى ما اللّٰه است پس استقامت كردند و برآن بايستادند،آنان [4]،كه بر ايشان ترسى نباشد و نه نيز اندوهگن شوند.و تفسير آيت به استقصا رفته است.

أُولٰئِكَ أَصْحٰابُ الْجَنَّةِ خٰالِدِينَ فِيهٰا ،الآية.گفت:ايشان اهل بهشت‌اند و هميشه آنجا باشند و ازآنجا بيرون [5]نيايند. جَزٰاءً ،و پاداشت به آنچه كرده باشند و نصب جزا بر مفعول له باشد.

وَ وَصَّيْنَا الْإِنْسٰانَ بِوٰالِدَيْهِ إِحْسٰاناً [6] ،عامه قراء خواندند:حسنا،به ضم«حا»و سكون«سين»بر مصدر ثلاثى.و اهل كوفه،احسانا خواندند بر مصدر مزيد،من احسن احسانا،به دو الف.گفت:ما اندرز كرديم آدمى را به نيكويى كردن با مادر و پدرش. حَمَلَتْهُ أُمُّهُ كُرْهاً .اى مشقة.ابن كثير و نافع و ابو عمرو خواندند به فتح كاف.و باقى به ضم كاف. وَ وَضَعَتْهُ كُرْهاً ،گفت:مادر به او بار برگرفت و بار بنهاد به او به رنج و مشقت،براى آن‌كه آبستن را هم در حال حمل رنج رسد [7]،هم در حال وضع.و كره و كره،دو لغت است،و قيل:الكره،المشقة.و الكره،الاكراه. وَ حَمْلُهُ وَ فِصٰالُهُ ثَلاٰثُونَ شَهْراً ،و بار برگرفتنش و از شير باز كردنش سى ماه بود.جمله مفسران گفتند[254-پ]حملش شش ماه و شير دادن [8]دو سال.و اين دليل است بر آنكه اقل حمل شش ماه بود.و محمد بن اسحاق گفت:حملش نه[ماه] [9]باشد و شير دادن