صلاحيت آن دارد.و«اليه»،براى [1]اختصاص است،يعنى يجتبى و يختار مضيفا إليه و ناسبا له،اليه من انه رسول الله و نبى الله و صفى الله [2]و امين الله.اين،فايدت «إليه»است. وَ يَهْدِي إِلَيْهِ مَنْ يُنِيبُ ،و هدايت كند به خود آن را كه با او رجوع كند و يا در او [3]گريزد.

وَ مٰا تَفَرَّقُوا ،متفرق و مختلف نشدند اهل اديان و ملل.و گفتند:اهل كتاب را خواست چنان كه گفت: وَ مٰا تَفَرَّقَ الَّذِينَ أُوتُوا الْكِتٰابَ [4]-الآيه.

إِلاّٰ مِنْ بَعْدِ مٰا جٰاءَهُمُ الْعِلْمُ ،الا از پس آن‌كه علم و حجت به ايشان آمد از آيات و بينات و ادلت.و الا از پس آن‌كه نعت و صفت محمد در كتب محمد [5]بخواندند و بشناختند. بَغْياً بَيْنَهُمْ ،براى بغى و طلب رياست به ناحق.و نصب او [6]مفعول له است. وَ لَوْ لاٰ كَلِمَةٌ سَبَقَتْ مِنْ رَبِّكَ ،و اگر نه آنستى كه كلمتى از خداى تعالى سابق شده است كه تأخير عذاب ايشان كند تا به وقتى مسمى-و آن روز قيامت است- لَقُضِيَ بَيْنَهُمْ ،حكم كرده شدى ميان ايشان به عذاب،و جدا[177-پ] كردندى مؤمن را از كافر به نزول عذاب به [7]كافران. وَ إِنَّ الَّذِينَ أُورِثُوا الْكِتٰابَ ،و آنان كه كتاب به ايشان به ميراث دادند از جهودان و ترسايان از پس پدران خود،و قوله: مِنْ بَعْدِهِمْ ،گفتند:از پس امم گذشته،و گفتند:اهل كتاب را خواست كه پيش رسول بودند. لَفِي شَكٍّ مِنْهُ مُرِيبٍ ،در شكى‌اند به‌تهمت‌آرنده.منه،يعنى من محمد رسول الله،از محمد-عليه السلام-و از كار او.

فَلِذٰلِكَ فَادْعُ ،يعنى،الى ذلك [8]فادع.آنگه حق‌تعالى رسول را امر كرد و گفت:يا محمد!تو مردمان را با دين مسلمانى دعوت كن.و«لام»و«الى» متعاقب باشند،يقال:دعوته لكذا او الى كذا و هديته لكذا و [9]الى كذا،و هديته كذا ايضا. وَ اسْتَقِمْ [10]كَمٰا أُمِرْتَ ،و مستقيم باش و راست چنان كه تو را فرموده‌اند،يعنى در دين چنان باش كه تو را فرموده‌اند و هيچ عدول مكن و كژى مكن در دين [11].