كند و نماز كند.عامّۀ قرّاء به دو تشديد خواندند:«يذّكّر»،اى يتذكّر،و حمزه و خلف «يذكر»خواندند به تخفيف من الذّكر.و گفته‌اند:مراد به تذكّر اتّعاظ [1]است. أَوْ أَرٰادَ شُكُوراً ،يا خواهد تا شكر خداى كند.

وَ عِبٰادُ الرَّحْمٰنِ ،آنگه وصف بندگان خداى كرد،گفت:بندگان خداى آنان باشند كه بر زمين آسان روند با سكينه و وقار،و اين بر طريق مبالغت است و مثل، چنان كه ما مى‌گوييم كه:فلان بر زمين چنان مى‌رود كه زمين از او نيازارد.

حسن گفت:يعنى آنان كه ايشان بر زمين با تواضع و خشوع روند نه بر سبيل بطر.

حلماء علماء حليمان و عالمان [2]باشند.

محمّد بن حنفيّه-رضى اللّه عنه-گفت:حليم باشند،و اگر بر ايشان سفاهت كنند.و«هون»،در لغت لين و رفق باشد،و منه

قوله-عليه السّلام: احبب [3]حبيبك هونا ما عسى ان يكون بغيضك يوما ما [4].

وَ إِذٰا خٰاطَبَهُمُ الْجٰاهِلُونَ قٰالُوا سَلاٰماً ،و چون جاهلان با ايشان خطاب كنند، ايشان گويند:سلام.

در اين لفظ خلاف كردند كه چه معنى دارد،مجاهد و ابن حيّان گفتند:قولى گويند كه با سلامت باشند از وزر و وبال.بعضى دگر گفتند:قولا سديدا،چنان كه خداى تعالى فرمود: ...اِتَّقُوا اللّٰهَ وَ قُولُوا قَوْلاً سَدِيداً [5].حسن گفت،گويند:سلام [6]عليكم،بيانش قوله تعالى: وَ إِذٰا سَمِعُوا اللَّغْوَ أَعْرَضُوا عَنْهُ وَ قٰالُوا لَنٰا أَعْمٰالُنٰا وَ لَكُمْ أَعْمٰالُكُمْ سَلاٰمٌ عَلَيْكُمْ لاٰ نَبْتَغِي الْجٰاهِلِينَ [7].

ابو العاليه و كلبى گفتند:آيت منسوخ است به آيت قتال،و درست نيست براى آن‌كه جمع ممكن است ميان اين آيت و آيت قتال،و آيت با آيت قتال جارى مجراى اين آيت بود كه: ...أَذِلَّةٍ عَلَى الْمُؤْمِنِينَ أَعِزَّةٍ عَلَى الْكٰافِرِينَ [8]و قوله: