خداى تعالى.و گفتند معنى آن است كه:لكن من شاء ان يتّخذ الى ربّه سبيلا،هركه خواهد كه او به طاعت [1]خداى راهى سازد،او را نيست كه آن كند،و اين خبر را حذف كند لدلالة الكلام عليه في الوجهين.

وَ تَوَكَّلْ عَلَى الْحَيِّ الَّذِي لاٰ يَمُوتُ ،و گفت:يا محمّد!توكّل برآن خداى كن كه او زنده است و نميرد. وَ سَبِّحْ بِحَمْدِهِ ،و تسبيح كن[به حمد] [2]و شكر خداى -عزّ و جلّ-بمانند آن‌كه گويد [3]:الحمد للّه على آلائه و حسن بلائه،و الحمد للّه على انعامه و احسانه و عظيم امتنانه،الحمد للّه كما هو اهله و مستحقه.

در خبر مى‌آيد كه چون بنده گويد:

الحمد للّه كما هو اهله ،فريشتگان از نوشتن فروايستند،حق‌تعالى گويد:چرا اين كه بندۀ من گفت بر او ننوشتى؟گويند:بار خدايا!او چيزى گفت كه ما ندانيم،او گفت:حمد و شكر تو را چنان كه [4]سزاوار آنى،و ما چه دانيم كه تو سزاوار چه‌اى از شكر!حق‌تعالى گويد:همچنين كه او گفت بنويسى كه جزاى آن من دهم[135-ر].

وَ كَفىٰ بِهِ بِذُنُوبِ عِبٰادِهِ خَبِيراً ،او بس است كه به گناه[بندگان] [5]عالم است، يعنى علم او به گناه بندگان بس در باب آن‌كه ايشان را مستحقّ آن باشد [6]تا هركسى را به سزا جزا دهد [7].

اَلَّذِي خَلَقَ السَّمٰاوٰاتِ وَ الْأَرْضَ ،گفتند:محلّ«الّذي»جرّ است بكونه صفة للحىّ الّذي لا يموت،و شايد تا محلّ او رفع بود بر خبر ابتداى [8]محذوف،آن خداى كه آسمان و زمين بيافريد و آنچه در ميان آن است به شش روز.«سماوات»گفت و آن جمع است،و«ارض» [9]واحد است.آنگه گفت: وَ مٰا بَيْنَهُمٰا ،و نگفت:و ما بينهنّ،براى آن‌كه آن را چون دو صنف كرد،و مثله قول القطاميّ-شعر:

أ لم يجزيك انّ حبال قيس و تغلب قد تباينتا انقطاعا
و قول الآخر: