بيش از آن چهار كه گفتيم فريضه نيست. وَ اعْبُدُوا رَبَّكُمْ ،و خداى را پرستى.

وَ افْعَلُوا الْخَيْرَ ،و خير و كار نكو كنى [1]تا باشد كه فلاح يابى و ظفر به مراد خود و بقا در بهشت جاويد.

وَ جٰاهِدُوا فِي اللّٰهِ حَقَّ جِهٰادِهِ ،و جهاد كنى در راه خداى،يعنى در ره خداى و ره دين او با دشمنان خداى و با نفس خود در منع او در [2]هواى خود. حَقَّ جِهٰادِهِ ، حقّ جهادش،يعنى چنان كه واجب باشد و بر بليغتر وجهى كه ممكن باشد،و به حسب جهد و طاقت.

عبد اللّه عبّاس گفت:چنان كه به ملامت[61-ر]لائمان مبالات نكنند، عبد اللّه مبارك گفت:جهاد نفس حقّ جهاد [3]باشد،و آن جهاد اكبر است،بيانه

قوله -صلّى اللّه عليه و آله: رجعنا من الجهاد الاصغر الى الجهاد الاكبر، آنگه[كه] [4]از غزا بازآمده بود گفت:غزاى [5]با كافران جهاد كهتر است،و با نفس خود جهاد مهتر است. هُوَ اجْتَبٰاكُمْ ،او برگزيد شما را براى دين خود. وَ مٰا جَعَلَ عَلَيْكُمْ فِي الدِّينِ مِنْ حَرَجٍ ،و در دين [6]شما حرجى و تنگى نكرد،بل دينى سهل است با اضافت با تكاليف [7]بنى اسرايل.و اگر يكى را از ما گناهى كرده شود،او را از آن خلاص داد به توبه،و چنان نكرد كه توبۀ بنى اسرايل كه تا يكديگر را نكشتندى توبۀ ايشان مقبول نبودى.

عبد اللّه عبّاس را پرسيدند از اين آيت،گفت:مراد آن است كه خداى تعالى بندگان را از گناه خلاص داد به كفّارت.بعضى دگر گفتند:مراد آن است كه اوقات نماز بر شما مضيّق نكرد. مِلَّةَ أَبِيكُمْ إِبْرٰاهِيمَ ،فرّاء گفت:نصب او به نزع حرف جرّ است،و التّقدير:كملّة [8]ابراهيم.و بصريان گفتند:نصب او بر اغراء است،اى الزموا و اتّبعوا [9]مِلَّةَ أَبِيكُمْ إِبْرٰاهِيمَ ،متابعت كنى،ملّت ابراهيم را،و مراد از آن چيزهايى