است از شرع ابراهيم كه موافق شرع رسول ماست.و متابعت بر توسّع و مجاز باشد، چه رسول ما-صلّى اللّه عليه و آله-متعبّد نبود به شرع هيچ پيغامبر.

و قوله: مِلَّةَ أَبِيكُمْ [1]،دو وجه است آن را،يكى آن‌كه:خطاب با قريش است و ابراهيم-عليه السّلام-پدر ايشان بود.و اگر گويند:خطاب با عرب است هم روا باشد،چه عرب از فرزندان اسماعيل‌اند.و وجهى ديگر آن‌كه:خطاب با جملۀ امّت است،و معنى آن‌كه:ابراهيم شما را چون پدر است ازآنجا كه حرمت او بر شما چون حرمت پدر است بر فرزند،كقوله تعالى:... وَ أَزْوٰاجُهُ أُمَّهٰاتُهُمْ [2].

هُوَ سَمّٰاكُمُ الْمُسْلِمِينَ [3] ،او نام نهاد شما را مسلمان.در اين ضمير دو قول گفتند، يكى آن‌كه:كنايت است از نام خداى تعالى،يعنى خداى نام نهاد شما را مسلمان.

[و ابن زيد گفت:كنايت است از ابراهيم،گفت:ابراهيم نام نهاد شما را مسلمان] [4]،يعنى قوله تعالى: وَ مِنْ ذُرِّيَّتِنٰا أُمَّةً مُسْلِمَةً لَكَ. من قبل [5]،اى [6]من قبل هذا الزّمان. وَ فِي هٰذٰا ،در اين ضمير نيز خلاف كردند،بعضى گفتند:راجع است با قرآن،يعنى و نيز در اين كتاب-قرآن-او نام نهاد شما را،و[بر] [7]اين قول«هو» كنايت باشد از نام خداى.و قولى ديگر آن است كه: وَ فِي هٰذٰا ،اى في هذا الاوان، يعنى پيش از اين و در اين روزگار،چه او جملۀ امّت محمّد را مسلمان خواند. لِيَكُونَ الرَّسُولُ شَهِيداً عَلَيْكُمْ ،تا رسول-عليه السّلام-گواه باشد بر شما و گواهى دهد بر طاعت مطيعان و عصيان عاصيان،و شما گواه باشى بر مردمان از امّت سلف،و مثله قوله: وَ كَذٰلِكَ جَعَلْنٰاكُمْ أُمَّةً وَسَطاً لِتَكُونُوا شُهَدٰاءَ عَلَى النّٰاسِ [8].

آنگه امر كرد مكلّفان را به اقامت نماز و دادن زكات [9]: فَأَقِيمُوا الصَّلاٰةَ وَ آتُوا الزَّكٰاةَ ،نماز به‌پاى‌دارى و زكات مال بدهى. وَ اعْتَصِمُوا بِاللّٰهِ ،و دست به خداى زنى و [10]استوار باشى.