نام کتاب : روض الجنان و روح الجنان في تفسير القرآن نویسنده : الرازي، ابوالفتوح جلد : 13 صفحه : 172
و قال آخر:
هجوت [1]زبّان ثمّ جئت معتذرا من هجو زبّان لم تهجوا [2]و لم تدع در هر دو بيت«لم»آورد و آن را عمل نداد لضرورة الشّعر،و باقى قرّاء، لاٰ تَخٰافُ دَرَكاً وَ لاٰ تَخْشىٰ ،خواندند مرفوع بر استيناف،و التّقدير:و انت لا تخاف دركا و لا تخشى [3].و ابو على گفت:بر قرائت عامّه محلّ«لا تخاف»،و«لا تخشى»حال است،و تقدير آن است كه: فَاضْرِبْ لَهُمْ طَرِيقاً فِي الْبَحْرِ يَبَساً ،غير خائف دركا و غير خاش.
فَأَتْبَعَهُمْ فِرْعَوْنُ بِجُنُودِهِ ،آنكه او به قطع«الف»خواند،گفت:«با»زيادت است تا جمع نكرده باشد بين حرفى تعديه.و آنكس كه او به«الف»وصل خواند و تشديد«تا»من الاتّباع [4]«با»تعديه است [5].گفت:فرعون لشكر از قفاى ايشان ببرد، و آن آنگه بود كه وقت هلاك فرعون بود و نجات بنى اسرايل.خداى تعالى گفت:
حلههاى ايشان به عاريت بخواهيد [6]و در شب بروى.همچنين كردند و بنى اسرايل هفتاد هزار مرد بودند.فرعون بفرمود تا لشكر جمع شدند.با سيصد [7]هزار مرد از پس [8]ايشان برفت،به كنار دريا به ايشان رسيد [9].از پيش نگاه كردند دريا ديدند و از پس دشمن،موسى را گفتند:چه كنيم؟خداى تعالى گفت: فَاضْرِبْ لَهُمْ طَرِيقاً فِي الْبَحْرِ يَبَساً ،يعنى فاضرب بالعصا على البحر و اجعل لهم طريقا كأنّه،قال:فاجعل [10]لهم بضرب العصا على البحر طريقا يبسا،اى يابسا-و جمعه ايباس-لا تخاف دركا من فرعون و لا تخشى غرقا من البحر.و در كلام حذفى و اختصارى است،و آن آن است كه:فعل ما امر به. فَأَتْبَعَهُمْ فِرْعَوْنُ بِجُنُودِهِ فَغَشِيَهُمْ ،اى اصابهم،به ايشان رسيد از دريا آنچه رسيد،و اين ابهام براى استعظام و استهوال راست [11]،يعنى آنچه به ايشان
[1] .اساس:هجرت خوانده مىشود،به قياس با نسخۀ آط،و اتّفاق نسخه بدلها تصحيح شد.