است،جز كه براى اختلاف لفظ روا داشتند [1]،و مثله قول الشّاعر:

و لو اقوت عليك ديار عبس [2] عرفت الذّلّ عرفان اليقين
اين قول ضعيف است،مذهب درست آن است كه بصريان گفتند به‌هيچ‌وجه اضافة الشّىء الى نفسه روا نباشد [3]،و لا اضافة الموصوف الى صفته.و اين چيزها و امثال اين بر تأويل حذف الموصوف و اقامة الصّفة مقامه باشد،و كذلك يوم الجمعة و بارحة الأولى و جانب الغربى و دار الآخرة و صلاة الاولى و مسجد الجامع و بقلة الحمقاء،و انّما هو على تأويل يوم صلاة الجمعة و بارحة السّاعة الأولى و جانب المكان الغربيّ و دار الحياة الآخرة و صلاة السّاعة الاولى و مسجد الوقت الجامع و بقلة الحبّة الحمقاء،و همچونين [4]اضافت صفت با موصوفش نشايد،فامّا قولهم،عليه سحق [5]عمامة و جرد قطيفة [6]،و اخلاق [7]ثياب،و هل عندك جائية خير [8]بر تأويل انفصال [9]اضافت به معنى«من»و التّقدير:سحق من عمامة و جرد من قطيفة و اخلاق [10]من ثياب،كقولك:خاتم فضّة و باب ساج،اى من فضّة و من ساج.

حَتّٰى إِذَا اسْتَيْأَسَ الرُّسُلُ ،تا نوميد شدند رسولان و پيغامبران از ايمان ايشان.

وَ ظَنُّوا أَنَّهُمْ قَدْ كُذِبُوا ،و گمان بردند كه ايشان را تكذيب خواهند كردن و به دروغ داشتن.و ابو جعفر المدنىّ خواند به تخفيف:كذبوا،كه با ايشان دروغ خواهند گفتن،يعنى در خبر دادن از خويشتن به ايمان،و ايمان ندارند،بل منافق باشند.و قولى دگر گفتند كه: وَ ظَنُّوا ،يعنى امّتان پيغامبران گمان بردند كه پيغامبران با ايشان دروغ گفتند در آنچه وعده دادند ايشان را،و گفتند:از نزول [11]عذاب به ايشان،و اين قول سعيد بن جبير است[40-ر]و عبد اللّه عبّاس گفت به روايت ابن ابى مليكه كه معنى آن است:فظنّوا،يعنى امّتان پيغامبران گمان بردند كه آنچه ايشان را وعده دادند از نصر و فتح دروغ است و با ايشان دروغ گفته‌اند،و مثله قوله: