نام کتاب : روض الجنان و روح الجنان في تفسير القرآن نویسنده : الرازي، ابوالفتوح جلد : 11 صفحه : 165
آنگه صفت غفلت و جهالت ايشان گفت،اعنى كافران:گفت. وَ كَأَيِّنْ اى كم، مِنْ آيَةٍ ،بس آيت و دليل و حجّت.و«كم»و«كايّن»با«من»استعمال كنند بيشتر،و اين«من»زيادت باشد. فِي السَّمٰاوٰاتِ وَ الْأَرْضِ ،كه در آسمانها و زمين هست [1]كه اين كافران به آن مىگذرند [2]و از آن اعراض و عدول مىكنند و در آن انديشه نمىكنند آيات آسمان آفتاب و ماه و ستاره و سير و دور ايشان است،على وتيرة لا يختلف [3]الحال فيها.و آيات زمين انواع حيوان و نبات و اشجار و انوار و ازهار [4]و ثمار هر چيزى در وقت و اوان [5]خود.
حسن بصرى گفت:مراد به آيات،اهلاك امم ماضى [6]است كه ايشان از انديشه در آن اعراض مىكنند،چنان كه گفت: وَ إِنَّكُمْ لَتَمُرُّونَ عَلَيْهِمْ مُصْبِحِينَ، وَ بِاللَّيْلِ أَ فَلاٰ تَعْقِلُونَ [7].
وَ مٰا يُؤْمِنُ أَكْثَرُهُمْ بِاللّٰهِ ،و بيشترينۀ [8]ايشان به خداى ايمان نيارند،الّا و ايشان مشرك باشند.
عبد اللّه عبّاس و مجاهد و قتاده گفتند:مراد به آيت مشركانند كه ايشان را چون [9]گفتندى: مَنْ خَلَقَ السَّمٰاوٰاتِ وَ الْأَرْضَ [10]،آسمانها و زمين كه آفريد؟گفتندى:
خداى.و چون گفتند [11]: مَنْ خَلَقَهُمْ لَيَقُولُنَّ اللّٰهُ [12]... ،شما را كه آفريد؟گفتندى [13]:
خداى،آنگه با اين اقرار كه به زبان مىگفتند،بت مىپرستيدند و مىگفتند:اينان انبازان خداىاند و شفيعان مااند به نزديك خداى، هٰؤُلاٰءِ شُفَعٰاؤُنٰا عِنْدَ اللّٰهِ [14]و مىگفتند: مٰا نَعْبُدُهُمْ إِلاّٰ لِيُقَرِّبُونٰا إِلَى اللّٰهِ زُلْفىٰ [15]... ،ما اينان را براى تقرّب به خداى مىپرستيم.