-جلّ جلاله-از فعل قبيح منزّه و متعالى است،و خداى تعالى آن جنس ضلال را با ارباب خود حواله كرد،يكى از آن [1]شيطان في قوله: وَ لَقَدْ أَضَلَّ مِنْكُمْ جِبِلاًّ كَثِيراً... [2]،با [3]فرعون: وَ أَضَلَّ فِرْعَوْنُ قَوْمَهُ وَ مٰا هَدىٰ [4]،[47-پ]با سامرى. وَ أَضَلَّهُمُ السّٰامِرِيُّ [5]،با [6]اصنام في قوله: إِنَّهُنَّ أَضْلَلْنَ كَثِيراً مِنَ النّٰاسِ... [7]،دگر، اگر خداى تعالى اضلال كند،به معنى خلق ضلال و منع از ايمان،امرونهى و وعد [8]و وعيد و مدح و ذمّ و ثواب و عقاب باطل شود.

امّا معنى ضلال و هدى از [9]اين آيت:بيشتر اهل علم برآنند كه مراد به هدى آن است كه مؤمنان تقبّل كردند و معترف شدند و ايمان آوردند بدان و كافران منكر شدند آن را و جحود كردند.آن را هدى خواند و اين را ضلال و اضافت آن به خود به آن [10]طريق كرد كه بيان كرديم في اضافة الايمان و الكفر الى السّورة.چون عند [11]نزول سورت مؤمنان در ايمان بيفزودند و كافران در كفر،اضافت آن زيادت با سورت كرد [12]في قوله تعالى: وَ إِذٰا مٰا أُنْزِلَتْ سُورَةٌ فَمِنْهُمْ مَنْ يَقُولُ أَيُّكُمْ زٰادَتْهُ هٰذِهِ إِيمٰاناً [13]-الآيات.و برآن طريق يكى [14]از ما چيزى خواهد از كسى كه گران آيد بر او دادن آن،ندهد،گويند:فلان بخّل فلانا،فلان،فلان را بخيل بكرد،يعنى عند [15]سؤال او بخل اين ظاهر شد.و قوله: وَ مٰا يُضِلُّ بِهِ إِلاَّ الْفٰاسِقِينَ ،يعنى جز بر فاسقان [16]قبول اين امثال [17]كردن گران نيايد تا ضلال ايشان ظاهر شود.

و وجهى ديگر آن است كه:جماعتى هدى بر طريق ثواب حمل كردند و ضلال [18]بر اضلال از راه بهشت.